भूपेन्द्र जिसी, काठमाडौं

झन्डै चार वर्षको प्रतिक्षापश्चात अन्तत: नेपाली राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीले अन्तर्राष्ट्रिय प्रशिक्षक पाएको छ । जेठ १७ देखि भारतीय प्रशिक्षक उमेश पटवालले मुख्य प्रशिक्षकको जिम्मेवारी सम्हालेका छन् । तत्कालिन प्रशिक्षक पुबुदु दासानायके आन्तरिक किचलोको कारण सन् २०१५ मा नेपालले विश्व क्रिकेट लिग च्याम्पियनसिप २०१५–१७ खेल्दै गर्दा बाहिरीएदेखि नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय प्रशिक्षकविहीन थियो । पुबुदुपछि तत्कालिन यू१९ प्रशिक्षक जगत टमाटाले नेपाली टोली सम्हाल्ने। यसबीचमा नेपालले पटक पटक ब्याटिङ कन्सल्टेन्टका रुपमा विदेशी प्रशिक्षकको सहयोग लिएको थियो ।

टमाटाको प्रशिक्षणमा नेपालले पहिलो पटक वानडे मान्यता, टी ट्वान्टी र वान डे सिरिज जित्ने जस्ता ऐतिहासकि सफलता हात पार्यो । तर नेपाली क्रिकेटलाई अझ गति दिन साँच्चै अन्तर्राष्ट्रिय प्रशिक्षक आवश्यकता थियो । पछिल्लो समय समर्थकले पनि अन्तर्राष्ट्रिय प्रशिक्षकको माग उठाउदै आएका थिए ।

क्यान नभएको अवस्थामा विदेशी प्रशिक्षक नियुक्तिका लागि लामो समय पर्खनु पर्यो । राष्ट्रिय खेलकुद परिषद (राखेप)को विशेष पहलमा अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट परिषद (आईसीसी)ले अनुमती दिएसँगै पटवालले पूर्णता पाए । त्यसअघि मोन्टि देशाईले पनि नेपालको प्रशिक्षक बन्ने इच्छा व्यक्त गरेका थिए । तर उनले यसबीचमा क्यानाडाको प्रशिक्षक बन्ने अवसर पाए । गत माघमा यूएईसँग वान डे र टी ट्वान्टी सिरिज जित्दा ब्याटिङ कन्सल्टेन्टक रुपमा काम गरिसकेका पटवाल नेपाली क्रिकेटमा राम्रोसँग घुलमिल छन् ।

नेपाललाई आगामी वर्ष अष्ट्रेलियामा हुने टी ट्वान्टी विश्वकप खेलाउने प्रमुख लक्ष्य राखेका पटवाललाई अवसर र चुनौती दुवै छ । टी-२० विश्वकप उनको लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती देखिन्छ । यस बाहेक आईसीसी विश्वकप लिग २ लगायत अन्य थुप्रै वान डे तथा टी ट्वान्टी सिरिजमा उत्कृष्ट नतिजा निकाल्नु पर्ने दबाब पनि उनीमाथि छ । उनको ध्यान आईसीसीको वान डे र टी ट्वान्टी वरियतामा सुधार गर्नुपर्ने पनि हुने छ ।

नेपाली टोली जुलाईमा हुने एसिया टी ट्वान्टी विश्वकप छनोटको तयारीमा छ । प्रतिस्पर्धी अनुसार नेपाललाई उपाधिको एक्लो दाबेदार मानिन्छ । एसिया कप छनोट पटवाललाई खेलाडीको कमजोरी पत्ता लगाउने राम्रो अवसर बन्न सक्छ । एसिया कप हुँदै ग्लोबल छनोटमा शीर्ष ६ देशभित्र पर्न सके नेपालले आगमी वर्ष अष्ट्रेलियामा हुने टी ट्वान्टी विश्वकपको टिकट काट्ने छ ।

सबै नेपाली क्रिकेट खेलाडी, समर्थक र शुभचिन्तक पनि विश्वकपको पर्खाइमा छन् । नेपाली क्रिकेट अहिलेको आवश्यकता पनि त्यहि हो । सन् २०१४ मा पहिलो पटक टी ट्वान्टी विश्वकप खेल्दा नेपालमा क्रिकेटको लोकप्रियता ह्वात्तै बढ्न पुगेको थियो । त्यसैले विश्वकपमा छनोट हुन सके नेपाली क्रिकेटले थप नयाँ उचाईले लिने आशा गरिएको छ । अन्यथा नेपाली क्रिकेट धेरैपछि धकेलिन सक्छ । टेष्ट राष्ट्र आयरल्यान्ड र जिम्बावे, नेदरल्यान्ड, स्कटल्यान्ड, हङकङ र ओमान जस्ता देशले सहभागिता जनाउने उक्त विश्वकप छनोटमा नेपाललाई सहज भने पक्कै हुने छैन ।

नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) आईसीसीको निलम्बनमा छ । यो अवस्थामा पटवालले सिमित स्रोत र साधनकाबीच उत्कृष्ट नतिजा निकाल्नु पर्ने हुन्छ । सिमित  स्रोत र साधनमा आफुले सोचे अनुसार नतिजा नपाउन पनि सक्छन् । प्रशिक्षणमा थुप्रै अभाव झेल्नुपर्ने हुँदा त्यसको असर प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रुपमा खेलाडी र टोलीको प्रर्दशनमा पर्न जान्छ । खराब नतिजाको आलोचनाको भागिदार पनि प्रशिक्षकनै हुनुपर्छ ।

पछिल्लो समय २०-२५ जना खेलाडीबीच मात्रै बन्द प्रशिक्षण हुँदै आएको छ । सिमित खेलाडीको बन्द प्रशिक्षणबाट उत्कृष्ट नतिजा निकाल्न कठिन पर्छ । उत्कृष्ट प्रर्दशनको लागी खेलाडीबीच कडा प्रतिस्पर्धा हुन आवश्यक छ । जसको लागि बन्द प्रशिक्षणमा खेलाडीको सङ्ख्या बढाउनु पर्ने हुन्छ । बन्द प्रशिक्षण पनि थोरै समयमात्रै हुने गरेको छ । क्यान नभएको अवस्थामा आईसीसीले तोकेको समयमा सिमित खेलाडीको लागि मात्र खर्च उपलब्ध गराउने हुँदा प्रशिक्षणको लागि कठिन भएका प्रष्ट देखिन्छ । अन्य खेलाडी साथै लामो समय प्रशिक्षण कसरी गराउने भन्नेमा आफैमा चुनौती छ ।

फ्रेन्चाईज लिगमा सबै टोलीले अक्सनमा उत्कृष्ट खेलाडी अनुबन्ध गर्न खोज्दा युवा प्रतिभा नपरेको थुप्रै उदाहरण छन् । अहिले नेपाली टोलीमा ठूलो सम्भावना देखाईसकेका युवा खेलाडी भीम सार्की दोस्रो संस्करणको धनगढी प्रिमियर लिग (डीपीएल) मा बिकेका थिएनन् । पहिलो डीपीएलमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेका सुमित महर्जनले डेढ वर्ष पर्खाइपछि मात्र अर्को प्रतियोगिता खेल्न पाए । यी उदाहरण मात्रै हुन् । थुप्रै प्रतिभा अहिले प्राप्त अवसर नपाउँदा माथि उठ्न सकेका छैनन् । क्यान नभएको अवस्थानमा ती खेलाडीलाई कसरी माथि ल्याउने भन्ने चिन्ता पनि त्यतिकै छ ।

पछिल्लो समय खेलाडी छनोट तीन फ्रेन्चाईज ईपीएल, डीपीएल र पीपीएल तथा प्रधानमन्त्री एक दिवसिय राष्ट्रिय क्रिकेट प्रतियोगिताको प्रर्दशनलाई आधामा मानेर गरिँदै आएको छ । घरेलु लिग टी ट्वान्टी स्वरुपमा धेरै हुँदा नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा भने वान डे फर्म्याटमा प्रतियोगिता धेरै खेल्ने गर्दछ ।

टी ट्वान्टी लिगको प्रर्दशनलाई आधार मानेर वान डेको लागि खेलाडी छनोट गर्नु उपुक्त मानिदैन । टी ट्वान्टीका लागि सबै योग्य खेलाडी वान डेका लागि नहुन सक्छ । त्यस्तै वान डे शैलीमा उत्कृष्ट प्रर्दशन गर्ने खेलाडीले टी ट्वान्टीमा नगर्न पनि सक्छ । अहिले नेपालको खेलाडी छनोट प्रकृया उल्टो देखिन्छ । फरक घरेलु प्रतियोगिताबाट फरक शैलीको अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा नतिजा निकाल्नु पर्ने चुनौती पनि पटवाललाई हुने छ ।

नेपालले एसिया छनोट, ग्लोवल क्वालिफायरसँगै विश्व क्रिकेट लिग २ अन्तर्गत थुप्रै देशसँग होम अवेमा वान डे सिरिज खेल्ने छ । यो अवस्थामा आगमी सबै प्रतियोगिता खेलाडी छनोटमा पटवालको भूमिका प्रमुख रहने छ । टी ट्वान्टी र वान डे प्रतियोगिताको लागि फरक फरक खेलाडी छनोट गर्नु पने चुनौती पनि त्यतिनै छ । जसको लागि उनले धेरै खेलाडीको प्रर्दशन हेर्नुपर्ने हुन्छ ।

पछिल्लो एक वर्षमा नेपाली घरेलु क्रिकेट प्रतियोगिताको प्रर्दशन हेर्दा सिनियर खेलाडीको भन्दा जुनिर खेलाडीको प्रर्दशन राम्रो देखिन्छ । यसले पटवाललाई अझै दोधारमा पार्न सक्छ । दुई फरक स्वरुपको फर्म्याटका लागि खेलाडी छनोट गर्न पटवाललाई पक्कै सहज हुने छैन ।

पटवाललाई चुनौतीसँगै अवसर पनि उत्तिकै छ । आफ्नो कार्यकालमा राम्रो नतिजा दिन सके पटवलाले एक वर्षमात्रै होइन लामो समयसम्म नेपाली टोलीको नेतृत्व गर्न सक्छन् । तर नतिजा खराब रहे उनको विकल्प खोज्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैले पटवालको एक वर्षे अवधी सहज देखिदैन ।