इंग्ल्यान्डका विकेटकिपर ब्याटर जस बटलरले इन्डियन प्रिमियर लिग (आइपिएल) २०२२ मा राजस्थान रोयल्सबाट सानदार ब्याटिङ गरे । राजस्थान आइतबार फाइनलमा गुजरात टाइटन्ससँग ७ विकेटले पराजित भएपनि बटलरले प्रतियोगिताभर दमदार ब्याटिङका साथ व्यक्तिगत अवार्डमा एकछत्र राज गरे ।

आइपिएल मात्र होईन वर्तमान टि२० क्रिकेटका बटलर विश्व क्रिकेटका एक उत्कृष्ट विकेटकिपर ओपनर हुन् । इंग्ल्यान्डका प्रमुख रोजाईका उनले अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा तीनै शैलीमा राम्रो प्रभाव छाडेका छन् । पछिल्लो समय टि२० क्रिकेटमा झनै उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेका छन् । बटलरको विश्व क्रिकेटमा विष्फोटक ब्याटरको पहिचान छ ।

बटलरले यस वर्ष आइपिएलमा १७ खेलमा ४ शतक र ४ अर्धशतकसहित कुल ८ सय ६३ रनका साथ शीर्षस्थानमा रहे । उनले सुपर स्ट्राइकर्स बाहेक ब्याटिङतर्फ सबै व्यक्तिगत अवार्ड जिते । मष्ट भ्यालुएबल प्लेयर, ओरेन्ज क्याप, रुपे ओन द गो फोर अफ द सिजन, ड्रिम गेम चेन्जर अफ द सिजन, पावर प्लेअफ द सिजन र सिक्स अफ द सिजनको अवार्ड प्राप्त गरे ।

बटलरको सानदार प्रदर्शनको सहयोगमा राजस्थानले २००८ पछि पहिलो पटक फाइनल यात्रा तय गर्यो । राजस्थान उनकै ब्याटिङमा धेरै निर्भर रह्यो । सुरुमै बटलरले पाँच पटकको च्याम्पियन मुम्बई इन्डियन्सविरुद्ध ६८ बलमा ११ चौका र ५ छक्कासहित १ सय रनको शतकीय इनिङ खेलेका थिए । सुरुवाती समय बटलरले ३३ बलमा ५२ रन जोडेका थिए ।

त्यसपछि आफ्नो खेल्नै शैली बदल्दै मौलिक ब्याटिङ गरे । यो प्रतियोगिता भर उनको ब्याटिङ शैली त्यहि गतिमा अघि बढ्यो । बटलर सफल हुनुमा सुरुवाती संयमित हुँदै अवसरमा आक्रामक ब्याटिङ गर्नु हो । तेस्रो खेलमा उनले बेंगलोरविरुद्ध ४७ बलमा ६ छक्कासहित ७० रनको अविजित इनिङ खेलेका थिए । बटलर आइपिएल इतिहासमा सुरुवाती देखि अन्तिम समय सम्म खेलेर पनि चौका प्रहार नगर्ने पहिलो खेलाडी थिए ।

बटलरले कोलकाताविरुद्ध ६१ बलमा ९ चौका र ५ छक्कासहित १ सय ३ रनको शतकीय इनिङ खेले । उनी त्यतिमै रोकिएनन् । लगत्तै अर्को खेलमा दिल्ली क्यापिटल्सविरुद्ध बटलरले ६५ बलमा ९ चौका र ९ छक्कासहित १ सय १६ रनको इनिङ खेले । जुन बटलरको यस सिजनको तेस्रो र लगातार दोस्रो शतक थियो । उनको ब्याटिङले विश्वका चर्चित बलर जस्प्रित बुमराह, प्याट कमिन्स, एनरिच नोर्किया जस्ता बलर निराश बनि सकेका थिए ।

बटलरले तीन शतकपछि आइपिएल इतिहासमा एकै सिजनमा १ हजार रन पूरा गर्ने पहिलो खेलाडी बन्ने अनुमान गरिएको थियो । कतिपय क्रिकेट विज्ञ उनले सन् २०१६ मा रोयल च्यालेन्जर्स बेंगलोरका विराट कोहलीले चार शतक सहित ९ सय ७३ रन बनाएको कीर्तिमान यस वर्ष तोड्ने विश्लेषण समेत गरेका थिए । तर त्यसपछि लयमा ओरालो लाग्यो ।

बेंगलोरविरुद्ध ८, मुम्बईसँग ६७, कोलकातासँग २२ र पन्जाबसँग ३० रनमा आउट भए । दिल्लीसँग ७, लखनऊ र चेन्नईसँग २–२ रनमा आउट भएपछि कोहलीको कीर्तिमान ब्रेक गर्ने सम्भावना आकाशिएको थियो । तर महत्पूर्ण र दबाबको क्वालिफायर खेलमा बटलर पुन नायक बने ।

गुजरातविरुद्ध पहिलो क्वालिफायरमा बटलरले ५६ बलमा १२ चौका र २ छक्कासहित ८९ रनको इनिङ खेले । राजस्थान १४ रनले पराजित हुँदा दोस्रो क्वालिफायर खेल्नु पर्यो । दोस्रो क्वालिफायरमा बटलरले बेंगलोरविरुद्ध ६० बलमा १० चौका र ६ छक्कासहित १ सय ६ रनको शतकीय इनिङका राजस्थानको १४ वर्ष देखिको फाइनल पुग्ने सपना पूरा गरे । उनी एकै सिजनमा चार शतक प्रहार गर्ने कोहलीपछि दोस्रो खेलाडी हुन् ।

बटलरले अन्य ब्याटरबाट राम्रो साथ नपाउँदा केहि संघर्ष गर्नु पर्यो । त्यसैको कारण सुरुवात देखि नै खुलेर खेल्न सकेनन् । उनकै उत्कृष्ट ब्याटिङ गरेपनि अन्य खेलाडी नचल्दा उपाधि कठिन बन्यो । यो सिजनमा राजस्थान बटलरको ब्याटिङमा धेरै निर्भर रह्यो । सञ्जु स्यामसन र शिम्रन हेटमायर जस्ता चर्चित ब्याटर रहेपनि साथ पाउन सकेनन् । फाइनलमा बटलर ३९ रनमा आउट भए । त्यसैको कारण राजस्थान १ सय ३० रनमै समेटिएको थियो ।

बटलर आइपिएलमा कोहलीपछि सर्वाधिक रन बनाउने ब्याटर हुन् । उनीअघि सन् २०१६ मा डेविड वार्नरले २०१६ मा ८ सय ४८ रन बनाएका थिए । निडर स्वभावका बटलरको ब्याटिङमा क्लास, धैर्यता, आक्रामक, चलाख र चतुर लगायत सबै गुण देखिएको थियो । बटलर ब्यक्तिगत रुपमा सफल भए । तर टोलीलाई उपाधि जिताउन नपाउँदा त्यतिनै दुख ।

‘आज भन्दा अघि मैले सबै अपेक्षाहरु पार गरे । हामीले वास्तवमा चाहेको ट्रफी थियो । त्यसबाट निराश छु’, बटलरले भने ।

आइपिएल खेल्न आउनु अघि भने बटलरले यस किसिमको प्रदर्शनको अपेक्षा भने गरेका थिएनन् । ‘म धेरै कम अपेक्षाहरूका साथ सिजनमा आएको हुँ । तर धेरै ऊर्जा र उत्साहका साथ यस्तो उत्कृष्ट टोलीका साथ सिजन बिताउनु र फाइनल पुग्नु अविश्वसनिय छ’, बटलरले दोस्रो क्वालिफायरमा बेंगलोरविरुद्ध शतकपछि भने । बटलर दबाबको कारण प्रदर्शनमा उताड चडाब आएको बताउँछन् ।

‘मसँग दुई हाफको प्रतियोगिता थियो । मैले मेरो नजिकका कुमार संगाकारा र ट्रभर पेनीसँग इमानदार भएर सबै कुराकानी गरे । मैले अलिकति दबाब महसुस गरेको थिए । विचलित हुँदै थिए । मैले यसलाई दबाउन खोजेको थिए । तर कोलकाता गएपछि मलाई धेरै राम्रो भयो र त्यो इनिङले बल दियो’, उनले भने ।

गत नोभेम्बरमा टि२० विश्वकपमा बटलरले श्रीलंकाविरुद्ध ६७ बलमा ६ चौका र ६ चौकासहित १ सय १ रनको शतकीय इनिङ खेले । बटलरको शतकमा इंग्ल्यान्डले ४ विकेट गुमाउँदै १ सय ६३ रन बनायो । ११ ओभरमा इंग्ल्यान्डले ५९–३ को अवस्थामा थियो । बटलर ३५ बलमा ३४ रन बनाएका थिए । इंग्ल्यान्ड २६ रनले विजयी हुँदै सेमिफाइनलमा पुगेको थियो ।

बटलरको प्रदर्शनमा जिम्मेवारी बढी पाइन्छ । जुन आक्रामक शैलीका ब्याटरमा निकै कम पाइन्छ । जुन सफलताको अर्को राज हो । बटलरले २०१२ देखि इंग्ल्यान्डको टोलीमा खेल्दै आएका छन् । सिमित ओभरको क्रिकेटमा बटलर पहिलो रोजाईका खेलाडी हुन् । ओईन मोर्गन पछि सिमित ओभरका कप्तानका प्रमुख दाबेदार खेलाडी हुन् । उनले उपकप्तानको भूमिका निर्वाह गर्दै आएका छन् ।

इंग्ल्यान्डले सन् २०१५ को एकदिवसिय विश्वकपमा निराजनक प्रदर्शनपनि विश्व क्रिकेटमै आक्रामक ब्याटिङमा उदाहरणीय परिवर्तन गर्यो । विश्वकै उत्कृष्ट विष्फोटक टोली बन्यो । बटलर प्रमुख सदस्य थिए ।

बटलरको उच्च प्रदर्शनको सहयोगमा नै सन् २०१९ मा इंग्ल्यान्डले पहिलो पटक एकदिवसिय विश्वकप जित्यो । सुपर ओभरमा न्युजिल्यान्डलाई जितको लागि दुई रन चाहिँएको अवस्थामा बटलरले मार्टिन गुप्टिललाई दोस्रो रन लिनेक्रममा उत्कृष्ट रन आउटका साथ बाउन्ड्री काउन्टको आधारमा इंग्ल्यान्डलाई च्याम्पियन बनाएका थिए । बटलरको जुन करिअरको उत्कृष्ट क्षण थियो ।

राजस्थानका निर्देशक तथा श्रीलंका पूर्व महान् क्रिकेटर कुमार संगाकारा आइपिएल इतिहासमा बटलर जस्तो उत्कृष्ट प्रदर्शन आफूलाई याद नभएको बताउँछन् । ‘मलाई उनको भन्दा उत्कृष्ट ब्याटिङ प्रदर्शन आइपिएलमा याद छैन । उनीसँग सबै स्ट्रोकहरु (सट) छन्’, संगाकाराले बेंगलोरविरुद्ध शतकपछि भने ।

बटलरले २०१६ मा मुम्बईबाट राइजिङ पुणे सुपर जायन्ट्सविरुद्ध डेब्यू गरेका थिए । बटलर २०१८ देखि राजस्थानबाट खेल्दै आएका छन् । प्रदर्शन यसअघि अपेक्षा अनुसार भने थिएन । २०१८ मा बटलरले १३ खेलमा ५ सय ४८ रन बनाएका थिए । यस सिजनमा भने राजस्थानले बटलरलाई १० करोड भारुमा रिटेन गरेको थियो । इंग्ल्यान्डकै बेन स्टोक्स र जोफ्रा आर्चरले भने राजस्थान यसै सिजन देखि छाडेका थिए ।

बटलरले यो लय इंग्ल्यान्ड आगमी अक्टोबर नोभेम्बरमा अष्ट्रेलियामा हुने टि२० विश्वकपमा चाहन्छ । बटलरले जब उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दछन् तव विश्व क्रिकेटमा उनलाई जस द बोस भन्ने गर्दछन् । साँच्चै यस सिजनको आइपिएलमा बटलरले जस द बोस शैली कै ब्याटिङ गरे । जुन प्रदर्शन आइपिएल इतिहासमा सधैं स्मरण रहनेछ ।