भुपेन्द्र जि.सी.

अष्ट्रेलियाका पूर्व क्रिकेटर स्टुअर्ट लको मुख्य प्रशिक्षणमा घरेलु टोली अमेरिकाले आईसीसी टी-२० विश्वकप २०२४ मा पाकिस्तानलाई सुपर ओभरमा स्तब्ध पार्दै विश्व क्रिकेटमै सनसनी मच्चायो । त्यसको केही दिन अघि ह्युस्टनमा अर्को टेस्ट राष्ट्र बंगलादेशलाई तीन खेलको सिरिजमा २-१ ले हराएको थियो ।

अप्रिलमा मुख्य प्रशिक्षक बनेका उनले छोटो समयमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याएपछि अमेरिकाले उनको कार्यकाल तीन वर्षलाई थपेको थियो । तर त्यसको तीन महिना नबित्दै उनी बर्खास्तीमा परे । अक्टोबर २७ मा नेपालसँग लिग-२ खेल्नु अघिल्लो दिन अप्रत्याशित रुपमा हटाइएका थिए । उनै स्टुअर्ट ल अहिले नेपालको मुख्य प्रशिक्षक बनेका छन् ।

विश्व क्रिकेटको पावर हाउस अष्ट्रेलिया तथा विश्वका विभिन्न टेस्ट टोली सम्हालेका उनीबाट नेपालले धेरै अपेक्षा राखेको छ । अब नेपालले ठूलो फड्को मार्न एसोसिएटमा राज गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसको लागि उनले धेरै बाधा, अवरोध र चुनौतीलाई पूरा गर्न सक्नुपर्दछ ।

सफल हुँदाहुँदै अमेरिकाबाट किन बर्खास्तीमा परे ?

ल बर्खास्तीमा पर्नुको मुख्य कारण अमेरिकी टोलीभित्रको आन्तरिक राजनीति नै कारण रहेको पाइन्छ । अमेरिका बोर्डले उनलाई हटाउनुको अधिकारिक कारण भने खुलाएको थिएन । तर अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमका अनुसार कप्तान मोनान्क पटेलसँगको विश्वकप दौरान भएको मनमुटाव नै बहिगर्मनको कारण बनेको थियो ।

विश्वकपमा पाकिस्तानलाई हराउँदा ५० रन जोड्दै प्लेयर अफ द म्याच प्रदर्शनपछि मोनान्कको काँघमा चोट लागेको थियो । खेल्न नसक्ने भएपछि लले उनको स्थानमा अर्को ब्याटरलाई टोलीमा समेट्न खोजेका थिए । मोनांक र अमेरिकी बोर्डका पदाधिकारीहरुले त्यो प्रस्ताव मानेनन् । टोलीमै रहेपनि खेल्न भने उनले बाँकी खल पाएनन् ।

मोनांक विशेषगरी आफ्नो जन्मथलो भारतविरुद्ध न्यूयोर्कमा खेल्दै विशेष क्षण बनाउन खोजेका थिए । तर फिट नहुँदा प्रशिक्षकले मानेनन् । न्यू योर्कमा भारतसँग हार, फ्लोरिडामा आयरल्यान्डसँग नतिजाविहीन बनेपछि अमेरिका सुपर-८ खेल्न एन्टिगुवा र बार्बाडोस पुग्यो । सुपर-८ मा अमेरिका दक्षिण अफ्रिका, वेष्टइण्डिज र इंग्ल्यान्डसँग पराजित भएको थियो । उनी फिट नहुँदा कुनैपनि खेल्न खेल्न पाएनन् ।

अध्यक्ष बेनु पिसिकी, क्लब वा पदाधिकारी अधिकाम्स अमेरिका बोर्डमा भारतीयको बाहुल्यता छ । अमेरिका एक क्रिकेट क्लबका मालिकका अनुसार मोनान्क र अन्य केही खेलाडीसँग बोर्डमा जे भन्यो त्यही हुने खालको पावर छ । अक्टोबर तेस्रो साता ग्राण्ड प्रेरी क्रिकेट रंगशाला डालसमा अमेरिकाले नेपालसँग तीन खेलको टी-२० आई सिरिजमा क्लिनस्वीप हार बेहोरेको थियो । विश्वकपमा सोही मैदानमा पाकिस्तानलाई हराएको अमेरिकाको नतिजा अपेक्षा अनुसार थिएन । त्यसपछि मोनान्क र ल बीचको मनमुटाव अन्त्य गर्न एउटा बैठक पनि भएको थियो । तर समस्या समाधान हुन सकेन ।

बरु अक्टोबरमा २५ मा लिग-२ मा अमेरिका १ सय ४४ रनमा अल आउट हुँदै स्कटल्यान्डसँग १० विकेटले पराजित भएपछि अमेरिकाले उनलाई बर्खास्त गर्दै पूर्व रणजी खेलाडी विनय कुमारलाई कार्यबाहक प्रशिक्षक बनाएको थियो । त्यसपछि नेपाललाई लिग-२ मा दुवै खेलमा हराएको थियो ।

भारतीय मुलका मोनान्क पटेल, स्मित पटेल, मिलिन्द कुमार, जेसी सिंह, हरमित सिंह, साइतेजा मकामुल्ला तथा पाकिस्तानी मुलका यासिर मोहम्मद र शयान जहाजिंगरले आफूहरुलाई प्रशिक्षकले विभेद गरेको उजुरी एकमुष्ट रुपमा दिएका थिए । त्यसपछि ल अमेरिकाबाट बाहिरिनु परेको थियो । अंग्रेजी राम्रोसँग नबुझ्ने हुँदा भाषा समस्या पनि बताइन्छ । अर्कोतर्फ लले ड्रेसिङ रुमभित्र हुँदा हिन्दी नभएर अंग्रेजी भाषा बोल्नुपर्ने खेलाडीलाई भनेको बताइन्छ ।

के चाहन्छ ल बाट नेपाल ?

नेपालले हरेक प्रशिक्षकबाट अपेक्षा गर्ने भनेको नै ब्याटिङमा आमुल परिवर्तन हो । तर हालसम्म त्यो सम्भव भएको छैन । सन् २०२१ मा डेभ ह्वाटमोर र २०२३ मा मोन्टी देशाई मुख्य प्रशिक्षक बनेपछि ब्याटिङ सुधारमा केही आशा देखाएका थिए । तर त्यो सुधारले घरेलु मैदान टीयुभन्दा बाहिर प्रभाव देखाउन सकेन । नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा ठूलो फड्को मार्न र एसोसिएटमा राज गर्न ब्याटिङ सुधारको बेग ल्याउनु पर्दछ ।

लिग २ र टी-२० विश्वकप एसिया छनोटले नेपाली क्रिकेटको अवको भविष्य निर्माण गर्नेछ । लिग-२ को दोस्रो संस्करणमा सुरुवाती १२ खेलमा नेपालले दुईमा जित हात पारेको छ । अब बाँकी २४ मध्य १६ खेल विदेशी भूमिमा हुँदा नेपाललाई शीर्ष चारमा रहेर विश्वकप छनोट र ओडीआई मान्यता सोझै प्राप्त गर्न सहज हुनेछैन । यी सफलता हात पार्न नेपालले अब कम्तिमा १५ खेल जित्नुपर्ने हुन्छ ।

नेपालले स्कटल्यान्ड र नेदरल्यान्ड्समा मात्रै ८ खेल खेल्नेछ । त्यसपछि बाँकी ८ खेल युएई र ओमानमा छन् । ब्याटिङमा सुधारविना विदेशी भूमिमा जित निकै कठिन देखिन्छ । घरेलु मैदान टीयुमा पनि स्कटल्याण्ड र अमेरिका जस्ता बलिया टोलीविरुद्ध खेल्ने हुँदा शतप्रतिशत जित निकाल्न निकै कठिन देखिन्छ । २०२६ नोभेम्बरमा टीयुमा अमेरिकासँग बदला लिने ललाई राम्रो अवसर हुनेछ ।

२०२६ को टी-२० विश्वकप खेल्न आगमी अक्टोबरमा ओमानमा हुने आईसीसी टी-२० विश्वकप एसिया इएपी क्षेत्रिय छनोटमा शीर्ष तीनमा पर्नु पर्दछ । छिमेकी मुलुक भारत र श्रीलंकामा हुने हुँदा उक्त विश्वकप खेल्न निकै आवश्यक र महत्त्वपूर्ण छ । उक्त प्रतियोगितामा नेपाल, युएई, ओमान, कतार, कुवेत, जापान, मलेसिया, पपुवा न्युगिनी र सामोआ गरी ९ टोली छन् । जापान र सामोआलाई छाड्ने हो भने जस्ले जस्लाई पनि हराउन सक्ने खुबी राख्छन् । नेपाल उपाधि दाबेदार मानिएपनि ढुक्क हुने अवस्था छैन ।

नेपालको ओडीआई र टी२० आई प्लेइङ ११ मा ९/१० खेलाडी एउटै छन् । अधिकांश खेलाडीले टी२० शैलीमा खेल्न संघर्ष गरेका छन् । नेपाल अघिल्लो महिना मात्रै कुवेतसँग स्तब्ध हुँदै चार देशसम्मिलित सिरिज गुमाएको थियो । नयाँ अनुहारलाई मौका दिदा अबको पाँच महिना अनुभव पर्याप्त हुँदैन । अनुभवीलाई समेट्दा टी-२० शैलीमा रुपान्तरण सहज हुँदैन । टी२० विशेष टिम निर्माण अर्को चुनौती हो ।

ब्याटिङ सुधार विना विश्वकप छनोट र लिग-२ मा दमदार प्रदर्शन मुश्किल बन्नसक्छ । टेस्ट टोलीसँग सिरिज, निरन्तर विदेशमा खेल र प्रशिक्षणको व्यवस्था मिलाउन सक्नुपर्छ । सम्भावना बोकेका युवा क्रिकेटरलाई विदेशमा प्रशिक्षणको व्यवस्था मिलाउन क्यानलाई दबाब दिनसक्नुपर्छ । ब्याटिङ एकै दिनमा सुधार हुँदैन । त्यसको लागि दीर्घकालीन योजना, लगानी र काममा निर्भर हुनेछ । उनीसँग ब्याटिङ सुधारको थुप्रै योजना होलान् । ती योजना पूरा गर्न क्यानले सक्छ वा सक्दैन त्यो अझ महत्त्वपूर्ण बन्नसक्छ ।

केही सिनियर प्रमुख खेलाडी घाइते भएमा नेपालको टोली कमजोर बन्दै आएको छ । मजबुत बेन्च स्ट्रेन्थ तयार अति आवश्यक छ । मोन्टी देशाई पदमुक्त हुनुको मुख्य कारक एउटै खेलाडीलाई बारम्बार अवसर दिनु थियो । अब लले खेलाडीलाई विश्वास दिलाउँदै राम्रो गर्न नसकेपछि निश्चित खेलपछि परिवर्तन गर्ने जोखिम लिनुपर्दछ । खेलाडीले पाउने अवसर, भूमिका, जिम्मेवारी र विश्वास स्पष्ट हुनुपर्दछ । २०२६ को टी-२० विश्वकप, २०२७ को एकदिवसीय विश्वकप हुँदै टेस्ट राष्ट्र नेपालको अवको सपना हुन् ।

दीर्घकालिन विकासलाई स्कुल, कलेज, क्लब र एकेडेमी क्रिकेटमा एउटा योजना बनाउनुपर्दछ । त्यो योजना क्यानबाट लागुपनि गर्न सक्नुपर्छ । जिल्ला, प्रदेश, उमेर समूहका प्रशिक्षकसँग सहकार्य गर्न सकेको खण्डमा मात्रै उनलाई सहज हुनेछ । नेपाल ए को टोलीलाई निरन्तर व्यस्त गराउन क्यानलाई दबाब दिनसक्नुपर्छ । खेलाडी छनोटमा क्यान पदाधिकारीको दबाबबाट उठेर निष्पक्ष गर्ने आट हुनुपर्दछ ।

नेपाली समर्थकलाई खराब नतिजामा धैर्यता गराउन मुश्किल पर्दछ । नेपाली क्रिकेटमा लको लागि अवसर र चुनौती दुवै बराबर छन् ।