विज्ञ विशेष

आविष्कार पुडासैनी

विश्वव्यापी रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरस (कोभिड-१९) ले संसारको सबै क्षेत्र ठप्प छन् । यस प्रकोपका कारण विभिन्न देशहरुले लकडाउन अथवा अन्य उपाय अपनाउँदै भाइरस संक्रमणमा रोकथाम गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् । विश्व खेलकुद जगत पनि यस प्रकोपबाट अछुतो रहेको छैन ।

नेपालको खेलकुद जगत पछिल्लो सातादेखि निष्क्रिय नै छ । सामाजिक पृथकीकरणले गर्दा मानिसहरु समुहमा जम्मा हुन पनि निषेध गरिएको अवस्थामा खेलकुद ठप्प हुनु स्वभाविक हो । यस्तो अवस्थामा खेलाडीले दर्शकमाझ खेल्ने त टाढाको कुरा नियमित प्रशिक्षण समेत गर्न नपाएको अवस्था छ । आफ्नो खेलविशेष प्रशिक्षणमा बाधा आएपनि शारीरिक रुपमा भनेकेहि हदसम्म व्यक्तिगत तबरबाट प्रयास गर्न सकिन्छ । यद्यपि शारीरिक रुपमा मात्र नभएर आर्थिक रुपमा पनि खेलाडीले यसले असर भने पारेको छ ।

व्यायामशाला, फुटसल, लगायत केन्द्रहरु बन्द हुँदा घरमै बसेर खेलाडीहरुले आफ्नो प्रयास गर्न सक्छन् । सानो क्षेत्रफलमा गर्न सकिने अभ्यास विधि अपनाएर खेलाडीले आफूलाई चुस्त राख्नु अहिलेको आवश्यकता हो । आफ्नो शरीरको मागअनुसार नै कसरत गर्न सकिन्छ । शरीरका विभिन्न मांशपेशीलाई नियमित रुपमा चलायमान राख्न पनि खेलाडीहरुले नियमित अभ्यास गर्नु अपरिहार्य छ । विशेषगरि क्यलिस्थेनिक विधि अपनाएर यो समयको सदुपयोग गर्न सकिन्छ । यसका लागि इन्टरनेटमा विभिन्न अभ्यास विधि राखिएको छ ।

शारीरिक व्यायामबाहेक खेलाडीहरुले यो समयमा पुस्तक पढ्ने, विभिन्न विधासँग सम्बन्धित वृत्तचित्र हेर्ने जस्ता कार्यले मानसिक रुपमा पनि सबल बन्न सकिन्छ । यस्तो कार्यले आत्मबल बढाउन पनि सहयोग पुग्छ । फुर्सदको समय सदुपयोग सँगै मानसिक विकासमा पनि यसले सकारात्मक भूमिका खेल्छ ।

यस समयमा खेलाडीहरुले आफ्नो नियमित खानपिनमा विशेष ध्यान पुर्याउन जरुरि छ । ज्यादा शारीरिक कसरत नहुने र खानपिन मात्र हुँदा शारीरिक बनोट र फिटनेसमा नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ । यस समयमा आफ्नो खानामा के-कतो सन्तुलन ल्याउने त्यो पहिल्याउन आवश्यक छ । यसबाहेक फुर्सदको यस समयमा खेलाडीले घरपरिवारसँग धेरै भन्दा धेरै समय बिताउन पाउँछन् । यसले मानसिक तन्दरुस्ती कायम गर्न मदत गर्छ ।

यो समयलाई खेलाडीले अफ सिजन भन्दापनि प्रि-सिजनका रुपमा लिन आवश्यक छ । यस विकराल परिस्थिति अन्त्य भएलगत्तै खेल गतिवधि नियमित संचालन हुने कारण आफूलाई उच्च विन्दुमा कायम राखीरहन पर्छ । खेलाडीले यो समयमा आफ्नो शारीरिक र मानसिक तन्दरुस्तीमा ध्यान दिने हो भने पछि खेल गतिवधिमा विपक्षीको तुलनामा फाइदा पक्कै मिल्नेछ ।

फुर्सदको यस समयलाई आफ्नो खेलको अध्ययन गर्न पनि खर्चन सकिन्छ । आफ्नो विगतको गतिवधि अध्ययन गरेरे के-कस्तो कमि कमजोरी छ त्यसलाई औंल्याउन पनि सकिन्छ । त्यसबाहेक आफ्नो निकटतम प्रतिस्पर्धीको खेल अध्ययन गर्नु पनि लाभादायिक हुनसक्छ । नियमित रुपमा आफ्नो सहकर्मी तथा प्रशिक्षकसँग सम्पर्क राख्नु पनि आवश्यक छ । यसो गर्नाले एक अर्कासँग सम्बन्ध सुदृढ त हुन्छ नै, एक आपसमा एकताको भावले टोलीको मनोबल पनि उच्च हुन्छ ।

खेलाडीका लागि यो समय पक्कैपनि सहज छैन । तर सहि निर्णय लिने हो भने कठिन देखिने यस समयलाई पनि सदुपयोग गरेर आफूलाई थप सुधार्न प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसका लागि खेलाडीले आफ्नो तर्फबाट शत प्रतिशत मिहिनेत गर्नुपर्छ ।

– पुडासैनी हाल राष्ट्रिय पुरुष फुटबल टोलीका फिजियो हुन् । पछिल्लो दुई वर्षदेखि नेपाली खेलकुदमा आवद्ध पुडासैनीले आचार्य इन्स्टिच्युट अफ हेल्थ साइन्स, भारतबाट ब्याचलर इन फिजियोथेरापी पूरा गरेका हुन् । उनले फिफा, एएफसी लगायत अन्य संघसंस्थाले आयोजना गरेको सेमिनारमा पनि सहभागिता जनाएका छन् ।