सुबास हुमागाईं, काठमाडौं

योजना अनुसार नै सबै चलेको हुन्थ्यो भने फुपूल्हामु खत्री अहिले १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुदमा सहभागिता जनाउन जापानबाट नेपाल फर्किंदै हुन्थिन् । तर घरेलु मैदानमा दक्षिण एसियाको खेल महोत्सव आयोजना हुने मिति नजिकिंदै गर्दा नेपाली जुडोले पाएको सर्वकालीन उत्कृष्ट खेलाडी मध्यकी फुपूल्हामु गुमनाम छिन् । र त्यसको कारण हो उनीमाथि लागेको प्रतिबन्ध !

ओलम्पिक सोलिडारिटी कोर्ष अन्तर्गत जापानमा दुई वर्षका लागि अध्ययन र प्रशिक्षण छात्रवृत्ति पाएकी उनी त्यहाँबाट विना जानकारी स्वदेश फर्किइन् । नतिजा जुडो संघ र नेपाल ओलम्पिक कमिटीले उनलाई २०२० ओलम्पिकसम्मका लागि प्रतिबन्ध गर्‍यो । ओलम्पिक कोर्षअन्तर्गत विदेशी छात्रवृत्तिमा रहेको खेलाडी विना जानकारी यसरि फर्कंदा संघ र एनओसीमाथि उठेको प्रश्न र अन्य खेलाडीको सहभागिता पनि खतरामा परेपछि उनलाई प्रतिबन्ध लगाइएको थियो ।

भारतमा सन् २०१६ मा भएको १२ औं सागमा नेपालले जितेको तीन स्वर्णपदक मध्य एक फुपूल्हामुले नै जितेकी थिइन् । उनीसँगै उसुकी निमा घर्तीमगर र पुरुष फुटबल टोलीले नेपालको लाज बचाएका थिए । फुपूले त्यसबेला ६३ केजी तौल समूहमा स्वर्ण पदक हात पारेकी थिइन् । राउन्ड रोबिन लिगमा भएको उक्त स्पर्धामा उनले भारत, पाकिस्तान, श्रीलंका र बंगलादेशको प्रतिद्वन्द्वीलाई पराजित गरेकी थिइन् ।

सागमा स्वर्ण जितेको केहि महिनापछि नै फुपू ब्राजिलमा भएको रियो ओलम्पिकमा सहभागी भइन् । त्यहाँ उनले पूरै ४ मिनेट समय खेलेकी थिइन् । ओलम्पिकमा नेपाली खेलाडीले पूरै समय टिकेर खेलेको यो नै पहिलो पटक थियो । यसबाहेक उनले अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा पनि निरन्तर सफलता हात पारिन् । घरेलु प्रतियोगितामा उनलाई बिरलै कसैले चुनौती दिए । उनले केहि सेकेन्डमा नै विपक्षीलाई ‘इप्पोन’ प्रहार गर्दै लगातार स्वर्ण जित्दै आएकी थिइन् ।

गतवर्ष चैत्रमा पश्चिम नेपालगन्जमा आठौं राष्ट्रिय खेलकुदका दौरान फुपू नेपाल आएकी थिइन् । जापानको ताकाओका विश्वविद्यालयमा प्रशिक्षणमा रहेकी उनले विना कुनै औपचारिक जानकारी नेपाल आएपछि ओलम्पिक र संघले संयुक्त रुपमा उनलाई २०२० ओलम्पिकसम्म प्रतिबन्ध गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

फुपूका अनुसार त्यहाँ रहेर प्रशिक्षण गर्न नसकेपछि उनी स्वदेश फर्किएकी थिइन् । उनले त्यहाँ रहँदाको कठिनाई संघ र ओलम्पिक कमिटिलाई जानकारी दिएपनि दुवै तर्फबाट उचित समन्वय नहुँदा फुपू आफैं स्वदेश फर्कन बाध्य भएको बताएकी थिइन् । फुपू नेपाल फर्किएलगत्तै जुडो संघले उनलाई स्पष्टिकरण माग गर्‍यो। ओलम्पिक कमिटिको आदेशमा जुडो संघले स्पष्टिकरण माग गर्ने आवश्यक प्रक्रिया अगाडी बढाएको थियो । तर फुपूको जवाफ र जापानबाट पनि उनीबारे सन्तोषजनक रिपोर्ट नआएपछि उनलाई प्रतिबन्ध लगाइएको थियो ।

जापानको विश्वविद्यालयले उनीबारे ४३ पन्नाको रिपोर्ट र प्रशिक्षकले फुपूबारे बेग्लै १३ पन्ना रिपोर्ट संघलाई पठाएको संघका अध्यक्ष दीपकहर्ष बज्राचार्यले जानकारी दिए । संघले उनलाई कारवाही गरेपछि फुपू त्यसयता कुनै सम्पर्कमा नरहेको बताए । केहि खेलाडीले जानकारी दिएअनुसार उनी हाल विदेशमा रहेको अध्यक्ष बज्राचार्यले बताए । बज्राचार्यका अनुसार फुपू यसरी ‘गुमनाम’ हुँदा उनी आफैंलाई त असर परेको छँदै छ, जुडो खेल र समग्र नेपाली खेलकुदलाई पनि यसले घाटा पुर्‍याएको छ ।

‘सागमा स्वर्ण पदक जितेको र ओलम्पिकमा समेत खेलिसकेको खेलाडी नहुनु दुखलाग्दो कुरा हो । उनले जापान छोड्ने निर्णय लिनु निकै महँगो सावित भयो । खेलकुदमा खेलाडीका रुपमा मात्र नभएर एक आइकन नै बनेकी उनले यसो गर्छिन भन्ने लागेको थिएन । हामीसँग राय सल्लाह नै नगरी यस्तो निर्णय लिइन्, हामीले जवाफ दिने ठाउँ पनि रहेन,’ बज्राचार्यले भने ।

फुपूमाथि जुडो संघ र राज्यले गरेको लगानी खेर गएको उनको बुझाइ छ । ‘ उनीमाथि देशलेनिकै लगानी गरेको छ । खेलाडीका रुपमा पनि उनको भविष्य उज्ज्वल थियो । उमेरको हिसाबले अझै उत्कृष्ट खेल्ने समय बाँकी रहँदा यसरी छाड्नु ठिक होइन । विदेशमा रहँदा उच्च स्तरको प्रशिक्षण हुन्छ र त्यसै अनुसारको अपेक्षा पनि । प्रशिक्षकले गाली गरे भन्दैमा विना जानकारी स्वदेश फर्कनु राम्रो कदम थिएन,’ अध्यक्षले थपे ।

आठौं राष्ट्रिय खेलकुदअघि नेपाल फर्केकी फुपू त्यसयता संघको सम्पर्कमा छैनन् । फुपूको स्वर्ण पदकले जुडोमा नयाँ आयाम आएको अध्यक्ष आफैं पनि स्वीकार्छन् । तर अब यसलाई बिर्सेर अगाडी बढ्नुको विकल्प नरहेको उनी मान्छन् । अब आउने दिनमा नयाँ खेलाडीको नतिजाले संघमा थप उर्जा थपिएको उनले बताए । ‘ १२ औं सागपछि जुडोको चार्म बढेको हो । अहिले नयाँ खेलाडीबाट पनि हामीले निकै आशा राखेका छौं । मनिता श्रेष्ठ प्रधान, इन्द्रबहादुर श्रेष्ठ, सोनिया भट्ट, पुनम श्रेष्ठ, उमेश मगर, मोहन बम, संजित डंगोललगायत खेलाडीले अन्तर्राष्ट्रिय स्पर्धामा पनि आफूलाई प्रमाणित गरेका छन् । अब हामीले अगाडी बढ्नुको विकल्प छैन,’ उनले भने ।

घरेलु मैदानमा हुने सागका लागि संघले उत्कृष्ट तयारी गरेको अध्यक्ष बज्राचार्यको दावी छ । ‘ हामीले उत्कृष्ट तयारी गरेका छौं । खेल हुनुअघि जापान र मंगोलियाको वैदेशिक प्रशिक्षणले थप हौसला मिलेको छ । टोली यही बुुधबार र बिहीबार स्वदेश फर्कनेछन् । हामीले पछिल्लो पटक भन्दा राम्रो प्रदर्शन गर्ने लक्ष्य लिएका छौं । हाम्रो मुख्य प्रतिद्वन्द्वी भारत नै हो । पाकिस्तान पनि राम्रो छ । गतवर्षको दक्षिण एसियाली च्याम्पियनसिपले हामीलाई केहि सहयोग पक्कै पुगेको छ,’ उनले टुंग्याए ।

फुपूको जुडोबाट अकस्मात प्रस्थानले उनी आफैंलाई निकै नोक्सान पुगेको छ । उनीसँगै जुडो खेलले पनि एक दुर्लभ प्रतिभा गुमाएको छ । युवा अवस्थामै अन्तर्राष्ट्रिय पदक जित्दै ठूलो सम्भावना देखाएकी फुपू एकाएक गुमनाम हुँदा नेपाली खेलक्षेत्रले नै यसको मूल्य चुकाएको छ । घरेलु मैदानमा स्वर्ण जित्ने फुपूको सपना त टुट्यो, आगामी दिन उनको खेलमा फर्कने सम्भावना पनि अन्यौलमा छ ।

हाल विदेशमा रहेकी उनी हाम्रो सम्पर्कमा पनि आइनन् । २०२० सम्म प्रतिबन्ध भोगेकी फुपू अहिले भर्खर २३ वर्षकी भइन् । जुडोको अन्तर्राष्ट्रिय स्तर हेर्ने हो भने २५ देखि ३० वर्ष खेलाडीको लागि उच्च विन्दुमा प्रतिस्पर्धा गर्ने उत्तम उमेर मानिन्छ । उनीमाथि गरिएको लगानी, उनले देखाएको सम्भावना र क्षमता हेर्दा उनको पुनरागमनलाई नकार्न सकिन्न । अब अपेक्षा छ त केवल गुमनाम फुपूको सानदार पुनरागमनको ।

यो पनि : फुपूलाई सन् २०२० सम्म प्रतिबन्ध !