काठमाडौं (हाम्रो खेलकुद) – टि२० ग्लोबल छनोटको शीर्ष दुईमा रहन सके मात्र नेपालले २०२२ मा अष्ट्रेलियामा हुने टि२० विश्वकप खेल्नेछ । फेब्रुअरीमा ओमानमा हुने ग्लोबल छनोटको समूह ए को तयारीमा नेपाली क्रिकेटको ध्यान हुनुपर्ने हो । तर अवस्था बिल्कुल विपरित छ ।

तीन महिनापछि हुने विश्वकप छनोटको लागि क्यानले टि२० राष्ट्रिय प्रतियोगिता आयोजना गर्ने त परको कुरा बन्द प्रशिक्षण, वैदेशिक भ्रमण, बलिया टोलीसँग निरन्तर सिरिज लगायत कार्यबारे सोच्न समेत भ्याएको देखिदैन । यसको मुख्य कारण हो क्रिकेट खेलाडी र क्यानबीचको स्पष्टीकरणको जुहारी अनवरत रुपमा चल्नु । कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ल, उपकप्तान दीपेन्द्र सिंह ऐरी, तीव्र गतिका बलर सोमपाल कामी र कमलसिंह ऐरीले क्यानले ग्रेड सार्वजनिक नगर्दै एक मिडियामा त्यसबारे विरोध जनाएपछि सुरु भएको विवादले अहिले ठूलो रुप लिएको छ ।

क्यानले २०२१ को ग्रेड सार्वजनिक गर्न नसकेर २०२० को ग्रेडलाई आधार मानेर सुरुवाती ६ महिना तलव दियो । बल्ल तल्ल बाँकी ६ महिनाका लागि ग्रेड टुङ्गो लागेको थियो, तर क्यानले त्यसलाई सार्वजनिक गर्ने आँट नै गर्न सकेन । ग्रेड निर्धारण गुपचुप राख्न खोजेपनि बाहिरियो । केहि खेलाडीले सार्वजनिक रुपमा नै त्यसको आलोचना गरे ।

प्रश्न सुरुमा क्यानमाथि नै उठ्छ । ग्रेड सहि र न्यायपूर्ण थियो भने सार्वजनिक किन गर्न सकिएन ? स्थिति यहाँसम्म पुग्यो कि आन्तरिक छलफलबिना कप्तानसहित चार खेलाडीले ग्रेडबारे मिडिया मै गएर बोले । त्यसैलाई कारण देखाउँदै सुरु भएको स्पष्टीकरणको माग अहिले तीन महिनासम्म प्रतिबन्ध लगाउने चर्चासम्म पुगेको छ ।

केहि समर्थकहरुले सामाजिक सञ्जालमा क्यानको चर्को विरोध र आलोचना गरेका छन् । त्यस्तै केहि समर्थक अनुशासनको विषयमा क्यान कडा हुनुपर्नेमा सहमति जनाउने पनि छन् ।

के हो खास विवाद ?

ज्ञानेन्द्र, सोमपाल, दीपेन्द्र र कमलले कार्तिक अन्तिम साता ग्रेडमा असन्तुष्टिलाई लिएर मिडियामा आएर बोले । सोमपालले आफू बी मा हुँदा अन्यायपूर्ण रहेको बताए । सी मा परेका कमल पनि सन्तुष्ट थिएनन्, त्योभन्दा बढी उनी अन्य खेलाडीको ग्रेडबारे असन्तुष्ट थिए । ज्ञानेन्द्र र दीपेन्द्र ग्रेड ए मा थिए । ग्रेडमा केन्द्रित रहेर खेलाडीले आलोचना गरेका थिए । क्यानले आफ्नो विरोध गरेको भन्दै चार खेलाडीसँग कात्तिक २५ मा स्पष्टीकरण नै सोध्यो ।

खेलाडीले कात्तिक ३० मा क्यानलाई जवाफ दिए । तर क्यान सन्तुष्ट भएन । तर घटना यतिकैमा मथ्थर भएन । कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ल सहित १९ खेलाडीले हस्ताक्षर गर्दै मंसिर ५ मा ११ बुँदे मागसहित सात दिनको समय दिँदै क्यानसँगै नै वर्गिकरण बारे स्पष्टीकरण सोधे । त्यसपछि विवाद झन बढ्दै गयो । क्यानले मंसिर ८ मा तीन दिनको समय दिँदै दोस्रो पटक स्पष्टीकरण सोधेको थियो ।

स्पष्टीकरणमा पुरानै कुरा दोहोरिएको र चित्त बुझ्दो जवाफ नआएको क्यान स्रोतले जनाएको छ । क्यानले खेलाडीले बोर्डविरुद्ध बोलेको भन्दै अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट परिषद् (आइसिसी) सँग समन्वय गरेर कारबाही गर्ने मनासयमा छ ।

बोर्डमा निर्भर कारबाही

छानविन सिफारिस समितिले कुन किसिमको कारबाही गर्ने बोर्डलाई जानकारी दिनेछ । कार्यवाहक सचिव प्रशान्त विक्रम मल्लको मुख्य संयोजकमा केन्द्रिय सदस्य पदम खड्का, राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) बाट मनोनित केन्द्रिय सदस्य धर्मराज गिरी, क्रिकेट म्यानेजर विनोद दास र जनरल म्यानेजर रौनक मल्ल समावेश छानविन समिति बनेको छ । समितिले कुन कारबाही गर्ने छानविनको आधारमा बोर्डलाई सिफारिस गर्नेछ । बोर्डबाट पारित गर्दै कारबाही प्रक्रिया अघि बढाउनु पर्छ ।

क्यानलाई बदनाम गराउन खोजेको आरोप

छनोट समितिका एक सदस्यका अनुसार क्यान खेलाडीसँग मिडियामा गएर बोलेको कारण मात्रै रुष्ट भएको होईन । असन्तुष्टि भए पहिला सिधै क्यानलाई पत्र पठाएर वा आएर छलफल गर्नुपर्ने बताए । ‘कप्तानसहित चार जना मिडियामा गए । मिडियामा गएर धेरै बोल्नै नहुने कुरा बोलेका छन् । हामीले त्यसको स्पष्टिकरण सोधेका हौं । जवाफमा उल्टै हामीले नै गम्भीर गल्ति र अवहेलना गरेको मनासयको जवाफ दिए,’ ती सदस्यले भने ।

‘खेलाडीहरुको स्पष्टीकरण मिडियामा गएर हामीले गलत गर्यौं भन्ने कुनैपनि भावना पाएनौं । खेलाडीहरुले उल्टै क्यानलाई दोष दिए । हामीले उनीहरुलाई ग्रेड बारे स्पष्ट बुझाएका पनि थियौं । संसारमा मिडियामा गएर आफ्नो संस्थाविरुद्ध बोल्न पाइदैन’, उनले भने ।

त्यसैमा उनले थपे, ‘मिडियामा गएर बोल्नु मात्र अनुशासन होईन । त्यसपछि जुन घटनाक्रम भएको छ त्यो चाहिँ ठूलो गल्ती हो । स्पष्टीकरण सोधेपछि हामी मिडियामा गयौं अबदेखि गएर बोल्दैनौं भनेको भए समस्याको समाधान हुन्थ्यो । उल्टै ७ दिनको समय दिएर ११ बुँदे धम्की पठाएका छन् । क्यानलाई बदनाम गराउने कार्य बढी भएको छ । त्यसैले कारबाही गर्न लागेका हौं ।’

राखेप पुगेपछि झनै रुष्ट क्यान

क्यान र खेलाडीहरुको विवाद जारी थियो । क्यानका केन्द्रिय सदस्य छुम्बी लामा, कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्लसहित केहि खेलाडीले राखेप सदस्य सचिव टंकलाल घिसिङलाई भेटेका थिए । त्यसले झनै रुष्ट बनेको हो ।

‘खेलाडी नै भेट्न जानु आफैंमा गलत थियो । क्रिकेटसँग हरेक विषय राखेपमा राख्ने क्यानले हो । समूह बनाएर जान मिल्दैन । खेलाडीले जानै परेपनि क्यानसँग अनुमति लिनुपर्छ’, स्रोतले भन्यो ।

‘ग्रेडको विषयमा हाम्रो माग सान्दर्भिक’

‘ग्रेडिङको मापदण्ड वारे खेलाडीलाई थाहा थिएन । हामीले पछिल्लो वर्ष जस्तै २०२० मा खेलेको खेलाडीलाई समेट्नु पर्यो भन्ने माग राखेका थियौं । मलाई यो कुरा सान्दर्भिक हो जस्तो लाग्छ’, ज्ञानेन्द्रले हाम्रो खेलकुदसँग भने, ‘किनभने क्यानसँग बजेट छ । गर्न मिल्ने ठाउँ छ । बरु अर्को वर्षदेखि बोर्डको निर्णय अनुसार गरौंला भन्ने हाम्रो मनासय थियो ।’

११ बुँदे माग बारे ज्ञानेन्द्रले भने, ‘वर्गिकरण के हो ? खेलाडीहरुलाई बुझाउन पर्यो । त्यसमा वीमा देखि भत्ता सम्मका कुरा थिए । खेलाडी कुनैपनि मारमा नपरुन् । आइसिसीबाट आउने पैसामा एक दुई जना खेलाडीलाई किन मार्ने भन्ने हो । एक दुई जना खेलाडी तलमाथि हुन पर्ने हो ।’

अबको बाटो के ?

क्यानले खेलाडीमाथि अनुशासन उलंघन गरेको आरोप लगाएको छ । कुन किसिमको कारबाही गर्ने एक दुई दिनमा बस्ने बोर्ड बैठकले निर्धारण गर्नेछ । पछिल्लो समय क्यान र खेलाडीबीच जुन विवाद उत्पन्न भएको त्यसको पछाडी अन्य व्यक्तिको हात रहेको पनि बताइन्छ । क्रिकेटलाई देखाएर निजि स्वार्थ पूर्ति गर्ने पक्ष नेपाली क्रिकेटमा नयाँ होइन ।

त्यसैपनि नेपाली क्रिकेट गुटउपगुटले भित्रभित्र ध्वस्त नै भएको छ । यस्तो गुट नै नेपाली क्रिकेटको ठूलो समस्या हो । नेपाली क्रिकेटमा लागेको आगो निभाउन भन्दा रमिता हेर्ने बढी हुँदा समस्या झन् नराम्रोसँग बिग्रदै छ ।

क्रिकेट आफैंमा भलादमीको खेल हो । अनुशासन भन्दा माथि खेलाडी पक्कै हुन सक्दैन । खेलाडीहरुको लागि क्यान घर हो । घरमा केहि असन्तुष्टि र असहमति हुनसक्छन् । त्यसलाई घरमै मिलेर समाधान गर्नु वुद्धिमानी विकल्प हो । खेलाडीले क्यानको बारे बोल्न नपाउने र मिडियामा जानै नपाउने भन्ने हुँदैन । तर कुन कुरामा बोलेको छ र कसरि भएको छ त्यसमा दुवै पक्षले अध्ययन गर्नुपर्छ। क्यानविरुद्ध बोलेकै भरमा कारबाही गर्नु भने न्यापपूर्ण होईन ।

गल्ती भएमा जुनसुकै स्तरको खेलाडीलाई सजाय दिन क्यानले खुट्टा कमाउनु हुँदैन । क्यान अध्यक्ष चन्दले यसअघि नै अनुशासनमा सम्झौता गर्न नसकिने बताएका छन् । क्यानले पहिला आफ्नो कार्यमा गम्भीर भएर समिक्षा गर्नुपर्छ । आफ्ना गल्ती र कमजोरी सुधार गर्नुपर्छ । क्यानको दुई वर्षको कार्य प्रशंसा भन्दा आलोचना बढी छन् ।

हरेक काममा सुस्तता र झारा टार्ने प्रवृत्ति क्यान विवादको मुख्य कारण हुन् । विवाद समाधान हुनुभन्दा थपिंदै गएका देखिन्छन् । खेलाडीको भविष्यमाथि खेलवाड गर्ने क्यानलाई कारबाही गर्ने को त ? क्यानले काम गर्न नसकेको भन्दै आलोचना खेप्दै आएको छ । जुन रुपमा काम हुनुपर्ने हो त्यो देखिंदैन पनि । क्यान आफैं पनि सुध्रिन आवश्यक देखिन्छ ।

अहिले जुन विवाद उत्पन्न भएको छ त्यो ठूलो होईन । क्यानले यस विवादमा छिटो निचोड निकाल्नु पर्छ । जति ढिला गर्यो, यसले अनेक आरोह अवरोह निम्त्याउँछ ।

विश्वकप छनोटको मुखमा यस्ता कुरामा अल्झिनु मुर्खता हो । अर्को साता मुख्य प्रशिक्षक पुबुदु दसानायके नेपाल आईपुग्नेछन् । पुबुदु आएसँगै तीव्र रुपमा ग्लोबल तयारीमा जुट्नुपर्छ । पुबुदुले नेपाली क्रिकेट पुन एकता कायम राख्ने अपेक्षा गरिएको छ । तर यस्तै विवादमै अल्झिएर बसेमा नेपाली क्रिकेटले ठूलो मूल्य चुकाउनु पर्ने हुन्छ ।

यो पनि : पुबुदुलाई मुख्य प्रशिक्षकमा ल्याउनुको पाँच कारण