बायाँ हाते युवा ब्याटर रिंकु सिंहले कोलकाता नाइट राइडर्सलाई इन्डियन प्रिमियर लिग (आइपिएल) २०२३ मा आइतबार राती गुजरात जायन्ट्सविरुद्ध तीन विकेटको अविश्वसनीय जित दिलाउन अन्तिम ओभरमा लगातार पाँच छक्का हाने । टोलीलाई अन्तिम ओभरमा जितको लागि २९ रन चाहिँएको थियो । बायाँ हाते तीव्र गतिका बलर यश दयालको पहिलो बलमा उमेश यादवले एक रन बटुल्दै रिंकुलाई स्ट्राकइ दिए । त्यसपछि रिंकुले विश्वले आशा मारेको खेल फिल्मी शैलीमा जिताए।

कोलकातालाई जितको लागि पाँच बलमा २८ रन बनाउनु पर्ने थियो । रिंकुले लगातार पाँच छक्का हान्दै अविश्वसनीय जित दिलाए । दयालले गरेको दोस्रो अफ साइड फुलटस बललाई रिंकुले एक्स्ट्रा कभरमाथि छक्का हान्दै सुरुवात गरे । तेस्रो फुलटस बललाई उनले स्क्वायर लेगमाथि छक्का हाने । चौथो बल पनि फुलटस फ्याँलेपछि रिंकुले लङअफमाथि ९१ मिटर टाढा छक्का हानेका थिए ।

लगातार तीन छक्कापछि बाँकी दुई बलमा १० रन चाहिँएको थियो । कप्तान राशिद खानले उनलाई केहि समय सम्झाए । तर दयाल दबाबमा सम्हाल्नि सकेनन् । पाँचौं बल उनले सट लेन्थमा फ्याँलेका थिए । रिंकुले लङअनमा सानदार छक्का हाने । अन्तिम बलमा चार रन चाहिँएको थियो ।

राशिद, शुभमन गिल र डेविड मिलरले योर्करको लागि बलरलाई सुझाव दिए । कोलकाताको डग आउटमा खुसीयाली हुँदा गुजरातमा छटपटी थियो । अन्तिम बलमा रिंकुले लङअनमाथि छक्का हान्दै अविश्वसनीय जित दिलाए ।

सबैभन्दा अग्र पंक्तिमा कप्तान नितिश राणा औंला देखाउँदै लोभलाग्दो सेलेब्रेसनका साथ मैदान छिरे । उता रिंकु पनि दौडिएर खुसी मनाउन थाले । मुख्य प्रशिक्षक चन्द्रकान्त पन्डितको अंगालो मारे । त्यसपछि सबै खेलाडीले अंगालो मार्दै खुसी साटेका थिए । जितपछि खुसी मनाउनु पर्ने रिंकु निकै भावुक हुँदै रुन थालेका थिए ।

उनले खेलेको अन्तिम ७ बलमा ४० रन जोडेका थिए । क्रिकेटमा यस किसिमको प्रदर्शन विरलै देखिन्छ । १९ औं ओभरको अन्तिम दुई बलमा जोशुवा लिटिललाई एक चौका र छक्का प्रहार गर्दै झिनो आशा जीवित राखेका थिए । आइपिएलमा विश्वका लगभग सबै स्टार खेलाडीले खेलेका छन् । तर अन्तिम ओभरमा पाँच छक्का हान्दै खेल जिताउने रिंकु मात्रै हुन् । आइपिएल इतिहासमा क्रिस गेलपछि मात्रै लगातार पाँच छक्का हान्ने उनी दोस्रो खेलाडी हुन् ।

लगातार पाँच छक्का हान्ने रिंकु यो यात्रामा आउन धेरै संघर्ष र कडा मिहिनेत गरेका छन् । गरिबी, अभावै अभाव, सिलिन्डर बोक्ने काम गर्नेदेखी प्रतिबन्ध हुँदै उनी आइपिएलमा सुपर हिरो बनेका हुन् । गतवर्ष लखनऊले दिएको २ सय ११ रनको विशाल विजयी लक्ष्य पछ्याएको कोलकाताले २० ओभरमा ८ विकेट गुमाउँदै २ सय ८ रन बनाएको थियो । उनले १५ बलमा २ चौका र ४ छक्कासहित ४० रन बनाएका थिए ।

अन्तिम ओभरमा २१ रन जितको लागि चाहिँदा रिंकुले मार्कस स्टोइनिसलई सुरुवाती तीन बलमा दुई छक्का र एक चौका प्रहार गरेका थिए । चौथो बलमा दुई रन बटुलेपछि जितको लागि दुई बलमा तीन रन चाहिँएको थियो । तर पाँचौं बलमा उनी क्याच आउट भएका थिए । अन्तिम बलमा उमेश यादव योर्कर बलमा बोल्ड भएपछि दुई रनले पराजित हुन पुगेको थियो ।

यसै आइपिएलको दोस्रो खेलमा रोयल च्यालेन्जर्स बेंगलोरलाई ८१ रनले हराउन रिंकुले ४६ रनको महत्वपूर्ण योगदान दिएका थिए । एक समय ८९-५ को दयनीय अवस्थामा पुगेको कोलकातालाई २ सय ४ रनमा पुर्याउन रिंकु र शार्दुल ठाकुरले छैटौं विकेटका लागि १ सय ३ रनको सानदार शतकीय साझेदारी गरेका थिए । रिंकुले ३३ बलमा २ चौका र ३ छक्का प्रहार गरेका थिए ।

‘यो गर्न सक्नेमा मलाई विश्वास थियो । गतवर्ष अन्तिम खेलमा मैले लखनऊविरुद्ध एक इनिङ खेलेको थिए । त्यहाँ पनि एक विश्वास थियो, र आज पनि । राणाले मलाई विश्वास राख्दै अन्तिम सम्म खेल्न भनेका थिए’, खेलपछि उनले भने । त्यसैमा थपे, ”अन्तिम ओभरमा मैले केहि पनि सोचेको थिएन । जस्तो बल आएको थियो त्यस्तै खेले । पाँच छक्का मार्छु भनेर सोचेको थिएन । खेलमा लाग्दै गयो । विश्वास थियो । म्याच पनि जित्यौं।”

‘रिंकुले गतवर्ष गरेको हुँदा थोरै विश्वास त थियो । कप्तान भएपछि लक्ष्य पछ्याउँदा विश्वास राख्न आवश्यक हुन्छ । तर यस्तो एक सय खेलमा एउटामा मात्रै जित हुन्छ । मसँग उनको इनिङ बयान गर्ने कुनै शब्द छैन’, कोलकाता कप्तान नितिश,’ राणाले भने ।

को हुन् रिंकु सिंह?

रिंकु बुबा खानचन्द र आमा विनादेवीको कोखबाट सन् १९९७ अक्टोबर १२ मा उत्तर प्रदेशको अलीगढमा जन्मिएका हुन् । गरिब परिवारमा जन्मिएका उनलाई बाल्यकालमा क्रिकेट एक सपना थियो । बुबा एलपिजी ग्यास सप्लाई काम गथें । उनका बुबा आफ्नो रिक्सामा ग्यास बोकेर घर घर गएर छोड्ने काम गर्दथें ।

त्यो कामबाट महिनाको ९ देखी ११ हजार भारु मात्रै मिल्थ्यो । आफ्नो घर थिएन । भाडामा बसेका थिए । जसबाट परिवारका नौं सदस्यको पेट पाल्नु पर्दथ्यो । रिंकुको सानैदेखि क्रिकेटमा रुचि थियो । उनीहरु पाँच दाजुभाई थिए । सबै मिलेर बल किनेर खेल्थे । सुरुमा त पैसा हुँदैन थियो । राम्रोसँग खान नपुग्ने अवस्थामा बुबा आमाले पैसा दिने कुरै हुने थिएन ।

घरबाट पढ्न मात्रै भन्थे । उनी स्कुल पढ्न जादा सिनियरको खेल हेर्थे । त्यसपछि उनलाई पनि खेल्न मन लाग्थ्यो । बुबा क्रिकेट खेल्न खेल्दा गाली गर्थे । आमा छोराको बाल्यकालको रहरलाई साथ दिन्थिन् । उनले स्कुल पढ्दा लेदर बलको पहिलो खेलमा ३२ बलमा ५४ रन बनाएका थिए । कलेजको प्रतियोगिता खेल्न उनको टोली कानपुर गएको थियो । जाने पैसा नभएपछि आमाले छेउको पसलबाट एक हजार भारु मागेर दिएकी थिइन् ।

‘बुबाको काम पाँच भाइले पनि सहयोग गर्दिनु पर्दथ्यो । बाबाको काम हामीहरुले पनि गर्नु पर्दथ्यो । हामीले काम नगरेपछि बुबा रिसाउनु हुन्थ्यो । हामी पाँच भाईले नै धेरै सिलिन्डर बोकेका थियौं । बाइक हुन्थ्यो । सबै भन्दा ठूलो सिलिन्डर दुई दुई गरेर होटलमा दिन्थ्यौं । बुबाको लागि हामीले धेरै मिहिनेत पनि गयौं । जहाँ जादा र खेल्दा पनि पाँच भाइसँगै जान्थ्यौ’, रिंकुले भने ।
गरिबीले परिवार पाल्ननै धेरै कठिन भएको थियो ।

सुरुमा उनलाई बुबाले दाईको साथ काम गर्न आग्रह गरेका थिए । उनलाई पोछा लगाउने काम मिलेको थियो । कसैलाई नभनी विहान आएर काम गरेर जान भनिएको थियो । तर उनले त्यो अस्वीकार गर्दै क्रिकेट नै खेल्ने निर्णय लिए । सबै ध्यान क्रिकेटमा मात्रै थियो । उनीसँग दोस्रो विकल्प पनि थिएन । क्रिकेटमै ध्यानपछि उनले धेरै पढेका पनि छैनन् ।

जहाँ खेल हुन्थ्यो । रिंकु राम्रो खेल्थे । भनिन्छ कसैको कोही हुदैन । त्यसको भगवान हुन्छ । त्यस्तै रिंकुको लागि मोहम्मद जिशानले धेरै आर्थिक सहयोग र साथ दिए । उनको सबै क्रिकेट सामग्री उपलब्ध गराएपछि उनले क्रिकेटमा थप केन्द्रित हुन थाले ।

क्रिकेट करिअर

उनले २०१०/११ मा यू१६ को ट्रायल दिएका थिए । तर त्यो समय उनी छनोट भएका थिएनन् । तीन पटक बाहिरिएपछि उनले २०१२ मा यू-१६ प्रतियोगिता खेलेका थिए ।

पहिलो खेलमै १ सय ५४ रनको सानदार शतक हानेका थिए । त्यसपछि उनलाई खेल्न सक्ने विश्वास आएको थियो । त्यसपछि उनले यू-१९ खेले । त्यहाँ अलि सोचे जस्तो प्रदर्शन भएन ।

तर उनले २०१६ मा उत्तर प्रदेशबाट भारतको सर्वाधिक ठूलो घरेलु प्रतियोगिता रणजी ट्रफीमा पन्जाबविरुद्ध डेब्यू गर्दै ७७ बलमा ५० रन जोडेका थिए ।

दोस्रो इनिङमा उत्तर प्रदेश ९५ रनमा अल आउट भएको थियो । तर रिंकुले ९३ बलमा ३ चौकासहित ४३ रनमा अविजित रहँदै अन्तिमम सम्म लडेका थिए । त्यहि खेलदेखी भारतबाट खेल्न सक्ने सोच आएको उनी बताउँछन् । दिल्लीको एक प्रतियोगितामा प्लेयर अफ द सिरिज बन्दै मोटरसाइकल जितेका थिए ।

आइपिएल र समाप्त गरिबी

२०१७ को अक्सनमा पन्जाब किंग्सले रिंकुलाई १० लाख भारुमा किनेको थियो । अलीगढबाट आइपिएलमा छनोट हुने पहिलो खेलाडी थिए । उनले त्यहाँ कुनैपनि खेल खेल्न पाएनन् । २०१८ को मेगा अक्सनमा रिंकुलाई कोलकाताले ८० लाख भारुमा किनेको थियो । उनको लागि त्यो पैसा सपना जस्तो थियो ।

कोलकाताले किनेपछि उनले त्यो पैसाले घरको सबै ऋणहरु तिरे । ‘मैले यति धेरै पैसा कहिल्यै देखेको थिएन । पैसा धेरै थियो । घरका धेरै खुसी थिए । उनको घरमा आर्थिकको कारण भएका सबै समस्या हटे । म घर गएपछि भएका साना तिना ऋण र कर्जाहरु सबै तिरिदिए । त्यसपछि सबै राम्रो भएकोछ’, उनले भने । आइपिएलमा छनोट भएपछि बुबाले ग्यास सप्लाईको काम पनि छाडेका थिए ।

२०१८/१९ को रणजीमा उत्तर प्रदेशबाट उनले १० खेलमा ९ सय ५३ रन बनाउँदै सानदार प्रदर्शन गरेका थिए । उनले १६३, १४९, १४९ र १५० गरि चार सानदार शतक हानेका थिए । २०१९ मा ५ खेलमा उनले ३७ रन मात्रै बनाएका थिए ।

२०२० मा उनले एक मात्रै खेल खेल्ने अवसर पाएका थिए । २०२१ मा भने उनले घुँडामा चोटका कारण पुरै प्रतियोगिता गुमाउनु परेको थियो । २०२२ को अक्सनमा कोलकाताले उनलाई ५५ लाख भारुमा किनेको थियो । २०२२ मा उनले ७ खेलमा १ सय ७४ रन बनाएका थिए ।

तीन महिना प्रतिबन्ध

रिंकुलाई भारतीय क्रिकेट बोर्डले युएईमा रमादन टि२० प्रतियोगिता अनुमति बिनानै खेलेको भन्दै २०१९ मा तीन महिना प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।

गरिबीले कुनैपनि खेलाडीको प्रतिभा मार्न सक्दैन भन्ने यो एउटा राम्रो उदाहरण हो । लगनशील, धैर्यता, नियमित कडा मिहिनेत र विश्वास राख्ने हो भने सफलता एकदिन आफैं आउँछ । रिंकु उमेरले बल्ल २५ वर्ष भएका छन् । उनले अहिले आफ्नो क्षमता बल्ल देखाएका छन् ।

उनले गर्नुपर्ने धेरैछ । उनको लागि यो सुरुवात मात्रै हुनेछ । यस इनिङ उनको क्रिकेट करिअरको टर्निङ प्वाइन्ट बन्नसक्छ । आइपिएलमा यसरी नै राम्रो गर्दै गए भारतबाट खेल्ने सपना पनि चाँडै पुरा हुनेछ।

(एजेन्सीको सहयोगमा भुपेन्द्र जिसीको प्रस्तुति)