सुबास हुमागाईं, काठमाडौं

लिग फुटबल हरेक देशको फुटबल गतिविधिको मेरुदण्ड मानिन्छ । देशको फुटबल समृद्धि र सफलता मापन गर्न लिग फुटबलको अवस्था परिसूचकको रुपमा पनि लिइन्छ । सामान्यतया फुटबल संस्कृति बसेको देशमा लिग फुटबलको तालिका एकनासको हुन्छ, र त्यसकै अधिनमा रहेर अन्य गतिविधिको लागि योजना बुनिन्छ । तर नेपालको हकमा भने लिग फुटबलकै अस्तित्व यतिबेला संकटमा परेको छ ।

अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) ले नयाँ नेतृत्व पाएको आज ६ महिना पूरा भएको छ । यसबीचमा विविध कारणले ए डिभिजन लिगको मिति पटक पटक सरेको छ । यसले न क्लबलाई घाटा भएको छ, न एन्फालाई नै । लिग स्थगनको प्रत्यक्ष असर परेका खेलाडी र प्रशिक्षक यतिबेला पलायन र फुटबलबाट बाहिरिने विकल्प रोज्न बाध्य छन् । नयाँ नेतृत्वको आगमनपछि मात्र झन्डै २ दर्जन राष्ट्रिय खेलाडी विदेशिएका छन् । ए डिभिजन र तल्लो श्रेणी लिगका खेलाडीको त लेखाजोखा नै छैन ।

नेपालमै रहेका राष्ट्रिय खेलाडीहरुको पनि आर्थिक अवस्था निकै कमजोर भइसकेको छ । नेपाललाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रतिनिधित्व गर्दै पदक समेत जितेका खेलाडी यतिबेला टोल कप खेल्दै आफ्नो जिविकोपार्जन धान्न बाध्य हुनुपरेको छ । जब आर्थिक रुपमा दैनिकी धान्न गाह्रो हुन्छ, मैदानको स्तर र प्रतियोगिताको पुरस्कार राशी गौण हुने रहेछ ।

अझ राष्ट्रिय टोलीका खेलाडी यतिबेला स्थानीय प्रतियोगितामा लुकेर खेल्नुपरेको छ । लुकेर यो हिसाबमा, स्थानीय प्रतियोगितामा टिम फोटो खिच्ने बेलामा राष्ट्रिय खेलाडी उपस्थित हुँदैनन् । स्थानीय खेलाडी राखेर टिम फोटो खिचेपछि राष्ट्रिय खेलाडी खेल्ने समयमा मात्र मैदान पस्छन् । टिम फोटो सामाजिक संजालमा देखिने हुँदा उनीहरु आफ्नो स्तरबारे सर्वत्र चर्चा नहोस् भन्ने चाहन्छन् ।

त्यसो त केहि महिनाअघि छिमेकी भारतमा हुने स्थानीय प्रतियोगिता खेल्न राष्ट्रिय टोलीका खेलाडी गएका थिए । फुटबल खेलाडीको‌ नियति – खेपको‌ भर र पलायनको डर प्रकाशित भएपछि थप दर्जन खेलाडी विदेशिएका छन् । अझै पनि लिग नहुने हो भने पलायन हुनेको संख्या बढ्ने निश्चित छ । कतिपय खेलाडी लिग सुरु हुने प्रतीक्षा गर्दै पलायनलाई पछि धकेलिरहेका थिए । तर पुन: एकपटक एन्फा र क्लबबीच लिगका लागि क्लब दर्तामै सहमति हुन नसक्दा खेलाडीको आशामा तुसारापात भएको छ ।

एकातर्फ ए डिभिजन क्लबले एन्फाले लिग आयोजनाका लागि आवश्यक तयारी पूरा नगरेको बताएको छ । यता एन्फा भने आफू लिग आयोजनाका लागि तयार रहेको र क्लबको मागअनुसार आर्थिक जिम्मेवारी पूरा गर्नेमा विश्वस्त रहेको बताएको छ । क्लब र एन्फाबीच पुष १४ गते अर्को बैठक बस्दैछ । उक्त बैठकमा लिगको सुरुदेखि अन्त्यसम्मको सम्पूर्ण ‘प्याकेज’ मा निर्णय हुने एन्फा महासचिव किरण राईको दावी छ ।

यता यसअघि एन्फाकै नेतृत्वमा रहेका क्लबका पदाधिकारी भने वर्तमान नेतृत्वले लिगको गाम्भीर्यता नै नबुझेको शंका गर्छन् । लिगका लागि आवश्यक तयारीमा कमी रहेको र यो अवस्थामा लिग आयोजना गर्नु घातक हुने उनीहरुको बुझाइ छ । यसमा पूर्व अध्यक्ष कर्माछिरिङ शेर्पा र पूर्व महासचिव इन्द्रमान तुलाधर अग्रपंक्तिमा देखिन्छन् भने लिगको हेभीवेट मानिएका मनाङ मर्स्याङ्दी क्लब र थ्री स्टार क्लबसँगै न्यू रोड टिम (एनआरटी) पनि सक्रिय रुपमा बढेका छन् ।

एन्फाले क्लबसँग लिग संचालनबारे स्पष्ट छलफल नहुँदै नेपाल सुपर लिग (एनएसएल) सँगको परिमार्जित सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्ने निर्णय घातक सावित हुन पुगेको छ । ए डिभिजन क्लबलाई तयारी स्वरूप दिने भनिएको प्रति क्लब १५ लाख रुपैयाँको व्यवस्था गर्न एन्फाले एनएसएलसँग सम्झौता गर्न हतारो गरेको आँकलन पनि रहेको छ । त्यसैले अध्यक्ष पंकजविक्रम नेम्वाङको अनुपस्थितिमै सम्झौता भएको थियो ।

एनएसएलको आयोजक नेपाल स्पोर्ट्स एन्ड इभेन्ट म्यानेजमेन्टकी अध्यक्ष आश्रयता कार्की चौधरीले सम्झौता भएकै दिन सम्झौता अनुसार पहिलो वर्षको रकम दिएको एन्फाले जनाएको थियो । तर उक्त सम्झौतामा एन्फाको तर्फबाट हस्ताक्षर गर्ने अध्यक्ष नेम्वाङ नै उपस्थित थिएनन् । सम्झौतामा उनको हस्ताक्षर बिना नै रकम प्राप्त गर्नुले एनएसएलले एन्फालाई विश्वास गरेको देखिन्छ । तर ए डिभिजन लिगको टुंगो नलाग्दासम्म एनएसएल हुने/नहुने यकिन भन्न सकिने अवस्था छैन ।

वर्तमान नेतृत्वले एनएसएल सँग ८ वर्षका लागि सम्झौता गरेको छ । विगतको सम्झौताको तुलनामा ‘क्लब र एन्फा’ को हितमा भएको दावी वर्तमान नेतृत्वले गरेको छ । तर पछिल्लो पटक आफू प्रतिपक्षमा हुँदा कार्यकालभन्दा लामो सम्झौता गरेकोमा विरोध जनाउने समूह आफैं एनएसएलसँग लामो सम्झौता गर्न पुगेको पछिल्लो कार्यसमितिका सदस्यको दुखेसो । पूर्व अध्यक्ष कर्माछिरिङ शेर्पाको भनाइ मान्ने हो भने एनएसएलको विरोध गर्ने समूह आज एनएसएलसँग सम्झौता गर्न पुगेको छ ।

एन्फा नेतृत्व लिग गर्नेमा दृढ छ, तर लिग कसरी गर्ने स्पष्ट हुन सकेको छैन । लिगको प्रमुख प्रायोजक, लिगको खेल हुने मैदानबारे एन्फाले आन्तरिक रुपमा तयारी गरेको र बाहिर नदेखिएको महासचिव किरण राई बताउँछन् । यता क्लब भने एन्फाले लिग खेलाउन आर्थिक स्रोत नजुटाएसम्म आफू लिगमा होमिन नसक्ने बताउँछ ।

डेढ वर्षअघि वर्तमान नेतृत्व प्रतिपक्षमा थियो, र वर्तमान प्रतिपक्ष नेतृत्वमा । स्थिति यस्तै थियो, एक अर्कालाई दोषारोपण र सार्वजनिक रुपमा आलोचना । तर जसोतसो लिग फुटबल गतिविधि भएको थियो, र खेलाडी खेल्न पाएका थिए । लिग नहुँदा विकल्पमा एनएसएल आयोजना थियो । मोफसलका प्रतियोगिताकै भरमा पनि खेलाडी बाँचेका थिए ।

तर अहिले खेलाडीले न लिग खेल्न पाएका छन्, न मोफसल नै । एन्फाले मोफसलकै प्रतियोगिता आयोजना गर्न पनि स्वीकृति नदिएको अवस्था छ । न ए डिभिजन क्लबले खेलाडी अनुबन्ध गरेका छन्, न मोफसल प्रतियोगिता छ । क्लब र एन्फाको रस्साकस्सीमा खेलाडी, प्रशिक्षक र रेफ्री लगायत प्राविधिक जनशक्ति चेपुवामा छन् ।

कुनै समय प्रतिपक्षमा बसेर पारदर्शीता र स्थायित्वको हुँकार लगाउने समूह नेतृत्वमा छ । तर निर्वाचनअघि कागज र भाषणमा रहेका नारा त्यसमै सिमित छन् । यथार्थमा आएको छैन वा ल्याउन दिइएको छैन । प्रतिपक्षलाई जतिनै दोष दिएपनि नेतृत्वले फुटबलको राम्रो/नराम्रो सबै पक्षको जिम्मेवारी लिनैपर्छ । यसैपनि एन्फाभित्र कुर्सीमा बसेर ‘फुटबल’ मा काम गर्नेलाई त्यति समस्या छैन जति खेल नहुँदा ‘चुल्हो नबल्ने’ समूहलाई छ ।