कप्तान कथन

– हरि खड्का, पूर्वकप्तान – नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोली

उमेरले चार दशक नाघिसक्दा समेत यो मनले फुटबल बाहेक केही सोच्न सकेको छैन । केही अरु जानिएको पनि छैन । हामीलाई बाल्यकालमा फुटबल खेल्न सजिलो पनि थिएन । तर फुटबल खेल्ने पागलपन थियो । त्यो नशाले जीवनलाई कहिल्यै छाडेन ।

त्यो पागलपन, नशा, लगाव र मेहनतले राष्ट्रिय खेलाडी पनि बनेँ । सन् १९९५ मा राष्ट्रिय टोलीमा छानिए पनि । अनि लगातार झण्डै १० वर्ष खेलेँ ।  २००३ देखि दुई वर्ष राष्ट्रिय टोलीको कप्तान पनि भएँ । सबैका बुवा–आमा झैं मेरा पनि उस्तै, खेलेर बिग्रिन्छ भन्ने सोच पाल्ने ।

स्थानीय मुनाल च्यालेन्ज कपमा बेस्ट प्लेयर भएर चाँदीको कप जितेको थिएँ । अनि रेडियोले नाम पनि फुक्यो । त्यसपछि भने घरबाट पनि सहयोग मिल्न थाल्यो । अनि त भनेजसरी नै खेल्न पाइयो । काठमाडौं आएर पहिलो पटक एनआरटीबाट खेलें । मनाङबाट एउटा मात्रै प्रतियोगितामा खेलेँ । अनि सारा खेलाडी जीवन प्रहरीमै बित्यो ।

१९९५ मा पाकिस्तानसँगको डेब्यू खेल अहिले पनि याद आउँछ । त्यसपछि घाइते भएको अवस्थामाबाहेक कहिल्यै टोली बाहिर बस्नु परेन । गोल गरेको क्षणहरु भने कहिल्यै बिर्सन सकिंदैन । आठौं दक्षिण एसियाली खेलकुद (१९९९) मा माल्दिभ्सविरुद्ध गरेको गोल अहिलेसम्म स्मरणमा ताजै छ । सन् २००२ को विश्वकप छनोटको खेलमा इराकविरुद्ध गरेको गोल पनि सम्झनलायक नै थियो ।

जहिलेसम्म फुटबल खेलें कहिल्यै पनि पट्यार लागेन । खेलाडी भएर नै जागिर पाएँ । विदेशी क्लबहरुबाट पनि खेलें । फुटबलले गर्दा नै हरि खड्कालाई सबैले चिन्ने भए जस्तो लाग्छ । त्यसैले फुटबल खेल्न पाउँदा जतिखुशी मिल्छ अरु केहीले पनि त्यो सन्तुष्टि दिंदैन । फुटबलले मलाई बिगार्यो भन्ने सोचेँ मात्र भने पनि पाप लाग्छ ।

विदेशी क्लबहरुमा भारतको मोहन बगानबाट खेलें । महिन्द्रा एण्ड महिन्द्राको जर्सी पनि लगाएँ । बंगलादेशमा महमोदन स्पोर्टिङ, ब्रदर्स युनियन, चिटगाउँ अवानीबाट पनि खेलें । समग्रमा देश बाहिर खेल्दाका दिन पनि रमाइलो नै थिए । नेपाली खेलाडी विदेशी क्लबमा गएर खेल्न पाउनु खुसीको कुरा पनि हो नि । यसले विदेशमा समेत मलाई चिनायो ।

मैले समर्थकहरुबाट जति माया पाएँ, त्यो फुटबल कै योगदानले हो । खेलाडीले कमाउने सम्मान र माया नै उसको जीवनको कमाइ हो । फुटबल खेलेर आर्थिक रुपमा बलियो बन्छु भन्दापनि राष्ट्रिय झण्डा अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा चिनाउन पाउनुले गौरवान्वित बनाउँछ । अहिले म त्यही कमाईलाई जोगाइराख्ने कोसिसमा छु ।

एनआरटीमा मैले खेल्दा नेपाल मै महंगो खेलाडी बनेको थिएँ, मासिक १५ सय लिने । त्यो कालदेखि अहिलेसम्मको यात्रालाई नियाल्दा फुटबलमा निकै परिवर्तन आइसकेको छ । मात्र खेलप्रतिको ‘प्यासन’ मा परिवर्तन आएको छ । हिजो पनि मनमा राष्ट्र थियो आज पनि छ । प्रहरीमा जागिर खाँदा पनि पहिलो तलब २७ सय रुपैयाँ थियो । अहिले नेपालमा लिग नभएर मात्र हो नि । नत्र नेपाली खेलाडीले मासिक ५० हजार देखि १ लाख रुपैयाँसम्म कमाउने भइसकेका छन् ।

आठौं साफमा बंगलादेशसँगको फाइनलमा हामी १–० ले पछाडि परेको बेला कर्नर किकबाट आएको बल मैले भलि सट हानेको थिएँ । त्यो बल पोस्टमा लाग्यो । मेरो त्यो असफल प्रयासले अहिले पनि चुकचुक बनाउँछ । त्यो बललाई मैले पछ्याएको भएपनि गोल हान्न सक्थें जस्तो लाग्छ । सेलिब्रेसन गर्न तिर लागेर त्यो बल मिस भएको थियो ।

हाम्रो समयमा मलाई मनमर्ने खोलाडी थियरी हेनरी हो । यसैले मैले छोराको नाम नै हेनरी राखेको छु । नेपालमा आजसम्मका खेलाडीमा मणि शाहभन्दा प्रतिभाशाली अर्को देखेको छैन । पुरानाको खेल हेर्न नपाएर पनि होला । मेरो आइडल अहिलेसम्म पनि मणि शाह नै हुन् ।

अहिले सामाखुशी फुटसल खोलेर कामगरिरहेका छु । फुटबलमै जोडिएको छु । फुटबल एउटा नशा हो । त्यसबाट टाढा जानभने सकिँदैन । जान मन पनि छैन । नेपाली फुटबलमा अहिले प्रगति हुँदै गइरहेको छ । नेपाली खेलाडीहरु राम्रा हुँदै गएका छन् । म कप्तान हुँदा कुनै पनि उपाधि जिताउन सकिनँ । त्यसैले त्यो अनुभव भने रहर मै बिलायो । आफ्नो कप्तानीमा केही उपाधि जिताउने रहर त सबै कप्तानलाई हुन्छ । तर, सफल भइन, दुख लाग्छ नै ।

एउटा स्ट्राइकर मात्र भएर खेल्दा र कप्तानको पनि जिम्मेवारी पाउँदा फरक भने हुन्छ । सबैको जिम्मेवारी लिएर खेल्नुपर्दा अरुको बारेमा पनि सोच्नुपर्ने हुन्छ । त्यो एउटा भारिलो कुरा जस्तो लाग्छ । अहिलेसम्म अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा धेरै गोल (१३ गोल) निराजन रायमाझी र मेरो नाममा नै छ । यसैले पछिल्लो समय आएका खेलाडीले त्यो कीर्तिमान तोड्न सकुन् भन्ने लाग्छ । उनीहरुले त्यति पुरानो कीर्तिमान तोड्न नसक्दा भने अहिले आएका स्ट्राइकरमै केही कमी छ कि जस्तो पनि लाग्छ ।

अब हामीले त्यो बेला साफ, विश्वकप छनोट खेलेर त्यति गोल गरेका हौँ । अहिलेका पनि स्ट्राइकर नराम्रो छन् भन्न खोजेको होइन, उनीहरु पनि राम्रा छन् तर उनीहरुले त्यति धेरै खेल खेल्दा पनि कीर्तिमान तोड्न सकेका छैनन् । दुख लाग्छ । पहिलाको फुटबल र अहिलेको फुटबलरमा परिवर्तन आएको छ । अहिले अलि बढी टेक्निकल बनेको छ फुटबल । माइन्ड विथ स्पिड भन्छन् नि, अहिलेको खेल त्यस्तै भएको छ ।

अब आउने खेलाडीलाई शिक्षालाई पनि खेलसँगै अगाडि बढाउन आग्रह गर्छु । धेरै खेलाडीले खेलमा ध्यान दिँदा भविष्य अन्ध्यकार बन्छ कि जस्तो लाग्छ ।अनि समयमा पढ्न नसकेको पछुतो हुन्छ । हिजोको दिनमा खेलेर सबै कुरा पाउँदा पाउँदै पनि मैले छुटाएको भनेको शिक्षा नै हो ।

साभार– फुटबलर्स मिसन टुगेदर्सले प्रकाशित गरेको फुटबलरको समर्पण फुटबलरलाई नामक स्मारिकाबाट गरिएको हो । मिसनसँग हाम्रो खेलकुद डटकमले अनलाइन सहकार्य गरेकाले आउने दिनमा स्मारिकामा रहेका अन्य लेख क्रमश: प्रकाशित हुनेछ ।

समर्पण फुटबलरका अघिल्लो लेख :

बालगोपाल महर्जन – ‘खेलाडी जीवनभन्दा प्रशिक्षक बन्न कठिन’