सुबास हुमागाईं, काठमाडौं

कुनैपनि प्रतियोगिताको पहिलो संस्करणले त्यसको दिगो भविष्य कस्तो छ भन्ने देखाउँछ । दोस्रो संस्करणमा आएको सुधारले त्यसको महत्त्व आम दर्शक र खेलको विकासमै कस्तो रहन्छ भन्ने थाहा हुन्छ । तेस्रो संस्करणदेखि सम्बन्धित पक्षहरुले त्यस प्रतियोगिताबाट केहि अपेक्षा पनि गर्न थाल्छन् ।

राजधानीमा शनिबार एभरेस्ट प्रिमियर लिगको तेस्रो संस्करण सम्पन्न भयो । पहिलो संस्करणमा कर्पोरेट क्षेत्रका ठूला नामहरुको आधार मानेर आयोजित फ्रेन्चाइज ईपीएलले त्यस अनुसार जाँदा दिगो भविष्य देखेन । नतिजा दोस्रो संस्करणमा टोलीहरुको नाम सहरको आधारमा राखियो र टोलीको निर्माणमा पनि फेरबदल भए । ‘आयोजक’ ले आयोजकको नाम परिवर्तन गरेपनि प्रतियोगिता त्यहि थियो र संकल्प पनि । दोस्रो संस्करण पहिलो संस्करणभन्दा भव्य भयो र सफल पनि ।

दोस्रो संस्करणमा विदेशी खेलाडी समावेश भएसँगै प्रतियोगिताको स्तर पनि केहि सुधारिएको थियो । स्वयं नेपाली खेलाडीहरुले पनि यसको खुलेर प्रशंसा गरे । नेपाली क्रिकेटमा दर्शकहरुको साथ सधैं रहने गर्छ । चाहे त्यो एकदिवसीय प्रधानमन्त्री कप होस् या रुस्लान ट्वान्टी-२० कप, दर्शकहरुले राम्रो साथ् दिन्छन् । ईपीएलको दोस्रो संस्करणले दर्शकहरुलाई क्रिकेटको नयाँ स्वाद चखायो । दोस्रो संस्करणले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि आफ्नो पहिचान बनाउन सफल भयो ।

ईपीएलसँगै धनगढी प्रिमियर लिग (डीपीएल) र पोखरा प्रिमियर लिग (पीपीएल) को आगमनले तेस्रो संस्करणको प्रतियोगिता झनै भव्य हुने अपेक्षा थियो । आयोजकहरुले लामो समयदेखि यस प्रतियोगिताको लागि तयार पनि गरे । कहिले आयोजना मिति घोषणा, कहिले प्रायोजकसँग सम्झौता त कहिले चियरलिडर्स, आयोजकले प्रतियोगिता भव्य हुने भन्दै प्रचारमुखी कार्यक्रम धेरै अगाडीदेखि गरेको थियो । त्यसैअनुसार नाम चलेका विदेशी खेलाडीको आगमनले प्रतियोगिताले ठूलै रुप लिने अपेक्षा रहेको थियो ।

आयोजक, फ्रेन्चाइज, दर्शक, व्यवस्थापन, लगायत प्रतियोगिताको महत्त्वपूर्ण पाटो हुन् । तर मुख्य पाटो भनेको खेल र खेलाडी नै हुन् । कुनैपनि खेलमा यदि खेलाडी र खेलभन्दा बढी अन्य पक्षलाई बढी महत्त्व दिइन्छ भने त्यसले आफ्नो मुख्य लक्ष्य खेल विकास नभएर अन्यत्र मोडिएको बुझ्न सकिन्छ । ईपीएलको तेस्रो संस्करणमा आयोजक ईपीएल प्राइभेट लिमिटेडले प्रतियोगिताको अधिकांश व्यवस्थापनको पाटो भारतीय कम्पनिलाई सुम्पिएको थियो । मैदानको हरेक व्यवस्थापनदेखि आयोजनाको प्राविधिक पक्षमा भारतीयकै बोलबोला थियो ।

आयोजनाको नेतृत्व गर्ने पक्ष भारतीय भएपनि त्यसलाई कार्यमा उतार्न नेपाली जनशक्तिकै प्रयोग गरियो । जसका कारण पहिलो दिनदेखि नै समन्वयमा कमि देखिन्थ्यो । नेपालमा हरेक वर्ष तीन ठूला फ्रेन्चाइज क्रिकेट लिग तथा अन्य थुप्रै प्रतियोगिता हुने गर्दछ । अन्य खेलका पनि थुप्रै अन्तर्राष्ट्रिय स्तरका प्रतियोगिता पनि नभएका हैनन् । आईसीसीले नै नेपाली आयोजनामा विभिन्न प्रतियोगिता सम्पन्न गरेको थियो, त्यो पनि अहिले भन्दा कम साधन र स्रोतको प्रयोगमा । प्रतियोगिताको स्तर उकास्न ईपीएल आयोजकले यस्तो कदम चालेपनि त्यो सफल भने देखिएन । त्यो सफल नहुनु नेपालको क्रिकेटको स्तर उच्च नभएको हो या व्यवस्थापन पक्ष कमजोर, त्यसमा आ-आफ्नो धारणा रहन्छ ।

राष्ट्रिय टोलीका कप्तान पारस खड्काले प्रतियोगिताको व्यवस्थापनलाई लिएर फाइनलपछि पत्रकार सम्मेलन गर्दै असन्तुष्टि पनि जनाए । यद्यपी उनले खेलको स्तर र यसले खेल विकासमा गर्ने सहयोगको भने प्रशंसा गरे । कप्तान खड्काले व्यवस्थापन पक्ष र आयोजकले गरेका केहि कदम भने नेपालको क्रिकेट स्तरसँग नमिल्दो भएको बताए ।

‘ यो प्रतियोगिता नेपालको सबैभन्दा ठूलो प्रतियोगिता हो भन्नेमा दुइमत छैन । खेल र खेलाडीको स्तर हेर्दा पछिल्लो पटकभन्दा राम्रो रहयो । व्यक्तिगत रुपमा मैले विगत १५ वर्षदेखि क्रिकेट खेलिरहेको छु । मेरो परिवारले यसदौरान टीयूमा आएर मैले खेलेको हेरेको छ । तर यसपटक जे भयो, त्यो पक्कै राम्रो थिएन । यो मेरो व्यक्तिगत समस्या मात्र होइन । अन्य टोली र अन्य खेलाडीले पनि यस्तै किसिमका समस्या भोगेका छन्,’ पारसले भने, ‘ अन्य टोली र खेलाडीले यसबारे बोल्न चाहेनन् । म चुप बस्न सक्दिन ।’ उनले व्यवस्थापन पक्षबाट आफ्नो टोलीका खेलाडी र प्रशिक्षकलाई व्यवस्थापनले गरेको व्यवहार उचित नरहेको बताए ।

पारसले विदेशी व्यवस्थापन आउनु समस्या नभएको पनि प्रष्ट पारे । ‘ विदेशी व्यवस्थापन आउनु हुँदैन भन्ने हैन । खेललाई अगाडी बढाउन केहि स्तर निर्धारण गर्ने कार्य हुनैपर्छ । तर त्यसमा सन्तुलन उत्तिकै जरुरि छ । नेपाली क्रिकेट कस्तो छ र कसरि चलेको छ भन्ने सबैलाई थाहा हुनुपर्छ । बाहिरबाट कोहि यहाँ आउँछ भने नेपाली क्रिकेटबारे बुझेको हुनुपर्छ । नेपालको वातावरण र स्थितिसँगै अगाडी बढ्नुपर्छ । हामी अमेरिका, अष्ट्रेलिया वा बेलायत हैनौं । यहाँ केहि अवस्था छन् जसलाई हामी नियन्त्रण गर्न सक्दैनौं । हामी यो सबैलाई ध्यानमा राखेर अगाडी बढ्छौं भने व्यवस्थापन स्वदेशी होस् वा विदेशी, समस्या हुँदैन ।’

आयोजकले भने प्रतियोगिता स्तर उकास्न नै यो कदम चालेको र आफ्नो व्यवस्थापनबाट गल्ति नभएको प्रष्ट पारे । ‘आईसीसीले पत्राचार गर्दै नियमन गर्न भनेकोले हामीले भारतबाट दक्ष जनशक्ति ल्याएका हौं । अन्य प्रतियोगितामा अनुभव प्राप्त जनशक्ति नै यहाँ ल्याएका हौँ । नयाँ प्रयोग भएको हुनाले हामीले जस्तो भनेको त्यो अनुसार गर्न सकेनौं । हामीले खेल विकासको लागि नै सकेसम्म राम्रो गर्न खोजेको हौं,’ आयोजक टोलीका सदस्यले भने ।

‘हामीसंग पर्याप्त बजेट र स्रोत नहुँदा चाहिएअनुसार जनशक्ति पाउन सकेनौं । त्यसैले पनि हाम्रो लक्ष्य प्राप्त हुन सकेन । आईसीसीको ‘कोड अफ कन्डक्ट’ पूर्ण रुपमा नियमन गर्न नसकेपनि ५० प्रतिशत गर्ने हाम्रो लक्ष्य थियो । हामीले जे गर्यौं त्यसमा गलत केहि देख्दिन । केहि समस्या आए होला तर आउने दिनमा त्यसलाई सुधार्दै लगेमात्र नेपाली क्रिकेटले अर्को स्तरमा पुग्नेछ ।’

‘हामीले यसपटक ग्राउण्ड र दर्शक, क्रिकेटको स्तर र टेलिभिजन प्रसारणलाई जोड दिएका थियौं । यी सबै पक्षमा हामीले सकारात्मक नतिजा प्राप्त गरेका छौं । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि प्रतियोगिताले नेपाली क्रिकेटको चिनारी प्रस्तुत गरेको छ । ‘

भारतीय व्यवस्थापन र नेपाली वातावरणमा समन्वय नहुँदा प्रतियोगिताभर निकै समस्या आए । प्रतियोगिताको पहिलो दिन देखि नै मिडिया होस् या खेलाडी, सबैतिर असमझदारीले पटक पटक समस्या उत्पन्न भयो । खेलाडीहरु खेल सकिएपछि बाहिरिएर परिवारसँग भेट्दा पनि व्यवस्थापनबाट उचित व्यवहार नभएको गुनासो धेरैले गरे । प्रतियोगिता आयोजनामा पनि विभिन्न बहना बनाएर केहि सिमित टोलीलाई मात्र आयोजकले लक्षित गरेको गुनासो पनि उत्तिकै थियो ।

आरोप प्रत्यारोप चल्दै गरेपनि ईपीएलले गरेको पहिलो प्रयास शत प्रतिशत सफल हुन भने सकेन । आयोजक स्वयं प्रतियोगिता सफल रहेको बताएपनि खेल सम्बन्धित अन्य पक्ष भने खुसी छैनन् । खेलाडीले खुलेआम व्यवस्थापनको आलोचना गरे । दर्शकहरु सामान्य शौचालयको व्यवस्था नहुँदा समेत १ सय रुपैयाँको टिकट काटेर मैदान पुगे । खेलप्रेमी दर्शक र क्रिकेट सम्बन्धित व्यक्ति र संस्थाले सहयोग गर्दा प्रतियोगिता समग्रमा सफल नै भयो । तर यसबाट उब्जेका समस्यालाई आउने दिनमा सम्बोधन गर्दै लगे प्रतियोगिता अझै राम्रो हुनेछ ।

यो पनि :

कप्तान पारस खड्काले गरेको पत्रकार सम्मेलन भिडियो: