भुपेन्द्र जिसी, काठमाडौं

अष्ट्रेलियामा गत महिना सम्पन्न टेस्ट सिरिजमा भारत २-१ ले सिरिज जित्दै घर फर्कियो । हाल घरेलु मैदानमा इंग्ल्यान्डविरुद्ध सिरिजको तयारी गरिरहेको भारतका लागि आजको दिनसम्म पनि अष्ट्रेलिया सिरिज्कै चर्चा चलिरहेको छ । र यो अझै लामो समयसम्म पनि चर्चामै रहन्छ । कारण, भारतले सिरिजमा जित हासिल गर्दा इतिहास त रच्यो नै, टोलीले गरेको पुनरागमन क्रिकेट मात्र नभएर समग्र खेलकुदको लागि नै उदाहरणको रुपमा स्थापित भयो ।

कप्तान विराट कोहली एडिलेडमा पहिलो टेष्ट खेलेर स्वदेश फर्किएपछि धेरैले भारतले अष्ट्रेलियासँगको चार टेष्ट सिरिजमा कमजोर प्रर्दशन गर्ने अनुमान गरेका थिए । पहिलो टेष्टको दोस्रो इनिङमा ३६ रनमा अल आउट हुँदै ८ विकेटले पराजित भएपछि भारतले क्लिनस्विप नै बेहोर्ने धेरैले अनुमान गरेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा नाम चलेका क्रिकेट पण्डितहरुले समेत भारतको सम्भावनाबारे उल्लेख समेत गरेका थिएनन ।

कोहलीको अनुपस्थितिभन्दा अन्य खेलाडीको चोटको समस्याले भारतलाई बढी समस्या दियो । कोहली उपस्थित नहुने पक्षमा तयार रहेको भारतले उनको अभाव खासै महसुस गर्नुपरेन । तर एक पछि अर्को गर्दै आफ्ना प्रमुख खेलाडी भने घाइते हुँदै गएपछि भने विकल्पको खोजीमा टोलीलाई निकै समस्या परेको थियो ।

प्रमुख खेलाडी चोटका बाबजुद भारतले कडा प्रतिस्पर्धा मात्र दिएन, सिरिज उपाधि नै जित्न सफल रहयो । पहिलो टेस्टमा बिर्सनलायक प्रदर्शन गरेको भारतले दोस्रो खेल ८ विकेटको जित निकाल्दै सिरिज १–१ को बराबरीमा पुर्यायो । तेस्रो खेल अप्रत्याशित रुपमा बराबरी गराउँदा चौथो टेष्टमा ऐतिहासिक नतिजा निकाल्दै भारत सिरिज उपाधि जित्न सफल रहयो । अन्तिम टेस्टको अन्तिम दिन निकै रोमान्चक मोडमा पुगेको खेलमा विकेटकिपर ऋषभ पन्त नायक भए । सिरिज जोगाउन बराबरी नै पर्याप्त हुने भएपनि पन्तले टोलीलाई जितसम्म डोर्याए ।

चोटकै कारण चौथो टेष्टमा त भारतलाई प्लेईङ ११ पुर्याउनै धौधौ पर्यो । भारतले चार टेष्टमा २० खेलाडी खेलायो । चारै टेष्ट खेल खेल्ने भारतका दुई मात्र खेलाडी रहे । झन्डै ६० वर्षपछि एकै सिरिजमा भारतले सर्वाधिक खेलाडी प्रयोग गर्यो ।

घाइते मध्य पाँच बलर, तीन प्रमुख ब्याट्सम्यान र दुई अलराउन्डर रहे । १० मध्य ७ खेलाडी ब्याटिङ गर्नेक्रममा घाइते भएका थिए । भारतको चोटको समस्या तीव्र गतिका बलर मोहम्मद शामीबाट सुरु भएको थियो । शामी पहिलो टेष्टको दोस्रो इनिङमा ब्याटिङ गर्नेक्रममा प्याट कमिन्सको बाउन्सर बलले हातमा लागेर घाइते हुन पुगेका थिए ।

शामी खेल्न नसक्दा भारत आफ्नो टेष्ट इतिहासकै कम योगफलमा समेटिएको थियो । दोस्रो टेष्टमा अर्का तीव्र गतिका बलर उमेश यादव घाइते हुन पुगे । मेलबर्न क्रिकेट मैदानमा बलिङ गर्नेक्रममा खुट्टा चोट लागेको थियो ।

तेस्रो टेष्ट खेल्नुअघि अभ्यासको क्रममा ओपनर लोकेश राहुलको बाँया हातमा चोट लागेपछि टोलीबाटै बाहिरिए । सिड्नीमा तेस्रो टेष्टमा भारतका पाँच खेलाडी घाइते भए । जसमध्य चार खेलाडीले चौथो टेष्ट खेल्न सकेनन् ।

तेस्रो टेष्टको तेस्रो दिन विकेटकिपर ऋषभ पन्तलाई कमिन्सको बाउन्सर बलले बाँया हातको कुइनोमा चोट लागेको थियो । त्यसै दिन रविन्द्र जेडजा मिचेल स्टार्कको बाउन्सर बललाई रोक्नेक्रममा असफल हुँदा बाँया औलाको बुढी औंलामा लागेपछि त्यसपछि टोलीबाट बाहिरिए । यी दुई खेलाडी दोस्रो इनिङमा फिल्डिङ गर्न आएनन् । पन्तको स्थानमा ऋद्धिमान शाह र जडेजाको स्थामा मयंक अग्रवाल मैदान उत्रेका थिए । पछि दोस्रो इनिङमा पन्तले ब्याटिङ गर्दा जडेजा आएनन् ।

प्रमुख बलर जस्प्रित बुमराह पनि विश्रामको दिनमा घाइते हुन पुगे । बुमराहको कम्मरमा समस्या देखिएपछि चौथो टेष्ट खेल्न सकेनन् । तेस्रो टेष्टमा दोस्रो इनिङ गर्नेक्रममा स्पिनर रविचन्द्रन आश्विन र हनुमा विहारी पनि घाइते हुन पुगे । उक्त खेल बराबरीमा रोक्न उत्कृष्ट साझेदारी गरेका यी दुई खेलाडी पनि चौथो टेष्ट खेल्न सकेनन् ।

विहारीको दाँया खुट्टाको मांशपेशी र आश्विनको कम्मरमा समस्या देखिएको थियो । तेस्रो टेष्ट अघि ओपनर मयंक अग्रवालको हातमा नेटमा अभ्यास गर्नेक्रममा चोट लागेको थियो । एक्सरे गराएपछि उनी चौथो टेष्टमा भने मध्यक्रमको भूमिका निर्वाह गर्न उपस्थित भए । उचित विकल्प नहुँदा अग्रवालले खेल्नुपरेको थियो ।

चौथो टेष्टको पहिलो इनिङ इनिङमा तीव्र गतिका बलर नवदीप सैनी पनि घाइते हुन पुगे । व्यक्तिगत आठौं ओभर गर्नेक्रममा पाँचौ बलमा खुट्टामा समस्या आएपछि अन्तिम बल गर्न सकेनन् । उनी त्यसपछि मैदान बाहिर गए । अन्तिम बल रोहित शर्माले गर्दै ओभर पूरा गरेका थिए । त्यसपछि भने उनी बलिङमा आएनन् । दोस्रो दिन पनि पुरै मैदान बाहिर रहेका सैनीले तेस्रो दिन ब्याटिङ गरेका थिए ।

पहिलो रोजाइका खेलाडी चोटका कारण बाहिर रहनुका बाबजुद पनि भारतले सिरिजमा राम्रो प्रदर्शन गर्यो । यसको श्रेय मुख्यत: भारतको दोस्रो टोली, भारत ए का प्रशिक्षक राहुल द्रविडलाई जान्छ । द्रविड पछिल्लो समय भारतको उमेर समूह तथा दोस्रो टोलीको प्रशिक्षकको रुपमा रहेका छन् । उनले सिनियर टोली सिरिज खेलिरहँदा उमेर समूह र ए टोलीलाई पनि खेलमा संलग्न गराउनुपर्ने माग राखेका थिए ।

द्रविडकै योजना अनुरुप दोस्रो टोली भरपुर अन्तर्राष्ट्रिय अनुभव बोकेका कारण एकैपटक अष्ट्रेलियामा खेल्न सके । अझ वासिंगटन सुन्दर, सार्दुल ठाकुर र मोहमद सिराजले पछिल्लो सिजन भारतको ए टिममा रहेर गरेको प्रदर्शनले नै उनीहरुलाई सिधै सिनियर टोलीमा प्रदर्शन गर्न सहज भएको थियो । भारतले सिनियर टोलीको विकल्पमा रहने खेलाडीलाई पनि नियमित अवसर दिए समस्या परेको बेलामा समाधानका लागि संघर्ष नहुने संदेश दिएको छ ।

अष्ट्रेलियालाई अष्ट्रेलियाकै मैदानमा पराजित गर्नु सहज छैन । तर भारतले चोटका कारण झन्डै मुख्य टोलीनै नहुँदा पनि सिरिज जित हासिल गरेर उदाहरण नै राखेको छ । इंग्ल्यान्डविरुद्ध घरेलु मैदानमा हुने सिरिजका लागि पनि भारतको मनोबल यसले उच्च बनेको छ । टेस्ट क्रिकेटको चर्चा सेलाउने हो कि भन्ने शंका उत्पन्न भैरहँदा भारत र अष्ट्रेलियाको सिरिजले यसको असली महत्त्व पनि देखाएको छ ।