default_image

4 years ago

June 20, 2020

भलिबलका सफल प्रशिक्षक भट्ट

प्रकाश तिमल्सिना, काठमाडौं झन्डै ४० महिना यता नेपालको भलिबलको प्रगती हेर्ने हो भने लोभलाग्दो छ । राष्ट्रिय खेल घोषणा भएसँगै घरेलु भलिबलमा प्रतियोगिताको निरन्तरता सँगै अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिता पनि बढ्दो छ । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा त झन् नेपालले सफलता पनि हासिल गरेको छ । नेपालको पुरुष टोलीले २०७३ को चैतमा नेपालको पुरुष टोलीले पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय पदक जितेको […]

163 views

0 Bookmark

प्रकाश तिमल्सिना, काठमाडौं

झन्डै ४० महिना यता नेपालको भलिबलको प्रगती हेर्ने हो भने लोभलाग्दो छ । राष्ट्रिय खेल घोषणा भएसँगै घरेलु भलिबलमा प्रतियोगिताको निरन्तरता सँगै अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिता पनि बढ्दो छ । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा त झन् नेपालले सफलता पनि हासिल गरेको छ ।

नेपालको पुरुष टोलीले २०७३ को चैतमा नेपालको पुरुष टोलीले पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय पदक जितेको थियो । माल्दिभ्समा आयोजना भएको सेन्ट्रल जोनमा नेपालले कास्य पदक जितेको थियो । चार दशक लामो अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा नेपालले पुरुष भलिबलमा जितेको त्यो पहिलो औपचारिक पदक थियो ।

३६ वर्षे दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) मा पुरुष टोलीले अहिले सम्म कुनै पदक जित्न सकेको छैन । यस्तो उपाधि खडेरीमा सेन्ट्रल जोनमा तेस्रो स्थान प्राप्त गर्नु ठूलै उपलब्धि थियो ।  सफलताका हिसाबले त्यसपछि गत वर्ष (२०७६) नेपाली भलिबलका थप ऐतिहासिक बनेको थियो । यसपटकको सफलता भने महिला टोलीले दिलाएको थियो ।

एक महिनाको अन्तरमा महिला टोलीले स्वर्ण र रजत पदक जित्नु अहिले सम्मकै ठूलो उपलब्धि थियो । बंगलादेशमा सेन्ट्रल जोनमा स्वर्ण पदक जितेर फर्केको महिला टोलीले महिला दिन नबित्दै घरेलु कार्टमा १३ औं सागमा रजत पदक जितेको थियो । तीन दुवै नेपालले महिला भलिबलमा पहिलो पटक जितेका पदक थिए । सागमा त्यसअघि ३ वटा कास्य पदक जितेपनि फाइनल भने यसै पटक पुगेको थियो ।

volleyball-male

त्यसमाथि पनि फाइनलमा नेपाली टोलीले दक्षिण एसियाकै बलियो टोलीलाई भारतलाई चुनौती दिएको थियो । यद्दपी नेपाल ३–२ ले पराजित हुँदै रजत पदकमा सिमित भएको थियो । तर, भविष्यमा भारतलाई जित्न सक्ने एउटा सम्भावना भने देखाएको छ ।

भलिबलले दिलाएका यी तीनै महत्त्वपूर्ण सफलताका महत्वपूर्ण हिस्सा हुन् प्रशिक्षक जगदिश भट्ट । पुरुषले कास्य पदक जित्दाका सहायक प्रशिक्षक भट्ट महिलाका दुवै सफलताका मुख्य प्रशिक्षक थिए । त्यसअर्थ उनी नेपाली भलिबलका सबै भन्दा सफल प्रशिक्षक हुन् । भन्डै डेढ दशक लामो प्रशिक्षणमा उनले भलिबलमा इतिहास लेखाउन सफल भएका छन् । यद्दपी महिला टोलीको जिम्मेवारी दिदा उनीमाथि प्रश्न नउठेको होइन ।

तत्कालिन कप्तान विनिता बुढाथोकी, उपकप्तान मन्जु गुरुङ, कोपिला उप्रेती जस्ता सिनियर खेलाडीलाई उनले छनोटको २५ भित्र पनि पारेनन् । भट्ट भलिबल संघका सचिव पनि हुन् । त्यसले उनको निर्णयमा संघको साथ रह्यो । अनुभवी र त्यसअघि सागमा पदक जित्दाका महत्वपूर्ण खेलाडीलाई छनोटमा समेत नराख्दा उनको आलोचन नभएको पनि होइन ।

साग र त्यसअघिको सेन्ट्रल जोनका लागि उनले नयाँ टोली बनाउनुपर्ने र त्यसको जोखिम आफु उठाउन तयार रहेको प्रष्ट पारेका थिए । उहाँहरुले जति योगदान दिनु भयो त्यसका लागि हामीले सम्मान गर्नुपर्छ त्यति बेला भनेका थिए, अब हामी नयाँ टोली बनाउन चाहन्छौं भने नयाँ खेलाडीलाई मौका दिनुपर्दछ । उनको योजनामा संघको ठूलो साथ रह्यो । आलोचनकै बीच उनले सेन्ट्रल जोन र सागको तयारी गरे ।

बंगलादेशमा भएको सेन्ट्रल जोनमा ५ देश सहभागिता रहेको च्याम्पियनसिपमा भट्टकै रणनीतिमा नेपाल एकै सेट नगुमाई च्याम्पियन बनेको थियो । भट्टले आफुमाथि तेर्सिएका सबै प्रश्नको जवाफ त्यहि स्वर्णबाट दिए । सफलताले कमजोरीलाई छोप्छ । त्यो नेपालको अहिले सम्मकै ठूलो सफलता थियो । भट्टका लागि अर्को चुनौति थियो, सागमा सफलता । कास्य पदक जित्दा पनि उनले ठूलो जस पाउने अवस्था थिएन ।

सायद टोलीको मनोबल बढाउनका लागि हुन सक्छ उनले आफ्नो टोलीलाई स्वर्ण पदकको दाबेदार बताउँदै आएका थिए । धेरैलाई विश्वास थिएन, तर पनि सेन्ट्रल जोनको सफलताले उनको दाबीलाई हल्का लिने अवस्था पनि थिए । जब, टोलीलाई उनले सागको फाइनलमा पुर्याए धेरैलाई आशा लाग्यो, नेपालले भलिबलमा स्वर्ण पदक जित्न सक्छ । महिला टोलीले घरेलु दर्शकमा माझ खेल्यो पनि त्यस्तै ।

भारतसँग त्यसअघि एक सेट पनि जित्न नसकेको नेपाल च्याम्पियन बन्ने अवस्था सम्म पुगेको थियो । तेस्रो सेट सकिँदा नेपाल २–१ ले अगाडि थियो । चौथो सेट आफ्नै कमजोरीमा एक अंक नगुमाएको भए, सागमा नेपालको कथा अर्कै हुने थियो । अन्तमा नेपाल ३–२ ले पराजित भएको थियो । तथापी नेपालले रजत पदक जित्नु अहिले सम्मकै ठूलो सफलता थियो ।

‘श्रीलंकालाई हराएर साग इतिहासमा सेकेन्ड मेडल हाम्रो हातमा थियौ,’ भट्ट फाइनल अघिको अवस्था स्मरण गर्दै भन्छन्,’ हामीले स्वर्ण जित्ने सोचेका थियौ । केही दबाबमा खेलेको कारण हामी हार्न पुग्यौं ।’

सागअघि थाइल्यान्डको प्रशिक्षण र सेन्ट्रल जोनको सफलताकै कारण टोलीको आत्मविश्वास बढेको भट्ट मान्छन् । ‘हाम्रा खेलाडीमा अनुभव र फिटनेसको कमी थियो । थाइल्यान्डमा हामीले झन्डै तीन महिना प्रशिक्षण र ७ वटा अभ्यास खेल थियौं । त्यहाँको अभ्यासले खलाडीको फिटनेस र अनुभव बढायो,’ पूर्व राष्ट्रिय खेलाडी समेत रहेका भट्टले भने, ‘त्यसपछि बंगलादेशमा भएको सेन्ट्रल म्याच एक्सिरियन्स भयो । त्यसको फाइदा लगत्तैको सागमा भएको हो ।’

घरेलु कोर्टमा हुने सागमा खेलाडी त्यसै उत्साहित थिए । त्यसमाथि प्रभावशाली व्यक्तित्वहरुबाट खेलाडीलाई मोटिभेट गर्ने प्रयास पनि खेलाडीको उत्साहित भएको भट्टको अनुभव छ । संघको योजनामा राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) साथ अन्य प्रशिक्षक भरोसामा सफलता मिलेको भट्ट बताउन्छन् । ‘महिला टोलीको मुख्य प्रशिक्षक बनाएपछि स्वर्ण ल्याउन पर्छ भनेर लागेका थियौं’, उनले भने, ‘खेलाडीलाई मोटिभेसन दिएर एक ढीक्का बनाएर अघि बढाउनु पर्ने अवस्था थियो । सबैसँग सल्लाह गरेर त्यही अनुरुप अघि बढेको हौ ।’

खेल जीवनमा आफ्नो सोच्न पनि नसकेको सफलता भट्टले देशका लागि दिए । सन् २००४ को नवौं सागपछि उनले सक्रिय खेल जीवनबाट सन्यास लिएका थिए । त्यसलगत्तै उनी प्रशिक्षणमा आबद्ध भएका थिए । खेल जीवनदेखि सफल प्रशिक्षणको यात्राबाट भट्ट एउटा निष्कर्षमा पुगेका छन् । ‘हरेक दश बर्ष नेपालमा एउटा खेलको चर्चा हुने गर्दछ । नेपालमा एक समय फुटबलको थियो । कुनै बेला भलिबलको पनि थियो । पछिल्लो समय क्रिकेटको थियो,’ उनले अनुमान लगाए, ‘अब महिला भलिबलले राम्रो गर्न सक्ने सम्भावना देखिएको छ । दक्षिण एसियाली इस्लामिक देशले पनि महिला भलिबलमा लगानी गरिरहेको र उनीहरुले पनि राम्रो सम्भावना देखाएको भट्टले देखेका छन् ।’

‘हामीले महिला टोलीले आउने केहि वर्षमा राम्रो गर्न सकोस् भन्नका लागि केहि जोखिम पनि लिएका हौं । अहिले राम्रो खेलाडी लियौ भने ७, ८ वर्ष यिनिहरुले धान्छन्, ‘उनले भने,’ केहि समय सबैलाई मौका दिनुपर्दछ । हामीले नयाँ खेलाडी पनि तयार गर्दै जानुपर्छ ।’

खेलाडी हुनुभन्दा प्रशिक्षक हुन निकै कठिन रहेको भट्टको अनुभव छ । सफलता वा असफलताको दोष खेलाडीलाई नै आउने हो । अझ असफलतामा बढी आलोचन प्रशिक्षककै हुन्छ । ‘खेलाडी हुँदा आफ्नो खेलका बारेमा सोच्दा पुग्छ । प्रशिक्षकले म्यानेजमेन्ट पनि गर्नुपर्छ । खेलाडीको ३ पुस्ता जान्न पर्छ । खेलाडीले के गर्छ, के खान्छ, मानसिकता के छ सबै बुझ्नुपर्ने हुन्छ’, उनले सुनाए ।

विदेशी प्रशिक्षकले मात्र सफलता दिन सक्छन् भन्ने मानसिकता भने परिवर्तन गर्नुपर्नेमा भट्ट जोड दिन्छन् । ‘विदेशीलाई ठूलो रकम खर्च गरेर ल्याउँदा पनि नतिजा आउन सकिरहेको छैन । अहिलेको मानकिसतामा परिवर्तन ल्याउनुपर्दछ । आफ्नै प्रशिक्षणमा लगानी गर्न सकेको खण्डमा लामो समय उसको सेवा लिन सक्छि । राखेपले खेलाडी र प्रशिक्षकलाई तालिममा पठाउने, केही कुरामा मात्र ध्यान दिने हो भने अन्य देशले भन्दा २५ प्रतिशत मात्रै लगानी गरे पनि हामी राम्रो नतिजा ल्याउन सक्छौं,’ उनले प्रष्ट पारे ।

भलिबल स्पोर्टस डिप्लोमा लेभल २ गरेको भट्ट राखेपका स्थायी प्रशिक्षक हुन् । झन्डै ३ लाख रुपैयाँ खर्च गरेर थाइल्यान्डमा कोर्ष लिन जाँदा राखेपको तत्कालिन नेतृत्वले ५० हजार रुपैयाँ मात्र दिएको तितो अनुभव उनीसँग छ । देशको भलिबल विकास का लागि प्रशिक्षक तयार पार्ने हो भने राज्यले लगानी गर्नुपर्ने उनी देख्छन् ।

भट्टलाई पनि अन्य प्रशिक्षकलाई जस्तै लाग्छ कि कुनै पनि खेलको आधार भूमि ग्रासरुट र स्कुलनै हो । संघ, राखेप वा नेपाल ओलम्पिक कमिटीले तल्लो स्तर देखि खेलाडी खोज्नका लागि काम गर्नुपर्ने र प्रशिक्षक पनि तयार पार्दै लानुपर्ने भट्ट सल्लाह दिन्छन् । ‘ग्रासरुट, स्कुलमा खेललाई कसरी अगाडी बनाउने भन्ने बारेमा ध्यान दिनुपर्छ । एनओसीमा पनि कोचहरुको लागि अवसर आइरहेका हुन्छ । स्पोर्ट साइन्सको विज्ञ, प्रशिक्षहहरुलाई पनि तालिम दिलाउनुपर्दछ । विद्यार्थीलाई खेलमा लाग्न खेलकुद शिक्षक पनि तयार पार्नुपर्ने हुन्छ,’ उनले थपे ।

खेलको विकास र खेलाडी तयार पार्नका लागि लामो समय मेहनत गर्नुपर्ने उनको ठम्याई छ । ‘खेल गतिविधि नभएको बेलामा विद्यालय र त्यहाका विद्यार्थीलाई मोडिभेट गर्न आवश्यक छ । यसका लागि संघ, एनओसी पनि महत्वपूर्ण हुन्छन् । राखेप भनेको हाम्रो अभिभावक हो । वेथितीलाई हटाउँदै खेलमा नै ध्यान दिनपर्छ,’ भट्टले भने ।

भलिबल संघको सक्रियता, खेलको सफलता, कम खर्चमा खेल्न सकिने र भौगोलिक बनोटका आधारमा उत्कृष्ट रहेको भन्दै सरकारले २०७४ को जेठमा राष्ट्रिय खेल घोषणा गरेको थियो । तर, सरकारले अहिले सम्म भलिबलका लागि भने कुनै लगानी गरेको छैन । विना लगानी खेलको विकास मात्र सम्भव छैन । यसपटक केहि रकम छुट्टाइएको युवा तथा खेलकुद मन्त्री जगत विश्वकर्माले बताएपछि भलिबल परिवार केहि उत्साहित छन् । तर, त्यो भन्दा बढी संघका पदाधिकारी बढी मेहनत गर्नुपर्ने अवस्था छ ।

‘कोभिड १९ को कारणले संघको नयाँ नेतत्व चयनका लागि केहि ढिलाई हुने देखिएको छ । समय सामन्य थियो भने संघमा नयाँ कार्यसमिति आइसक्ने थियो । भिजन भएको मान्छे संघको नेतृत्वमा आउन जरुरी छ । जसले प्रायोजकलाई आकर्षित गर्न सकोस् । विदेशी सँग सम्बन्ध स्थापित गर्न सक्ने पछि हुनुपर्दछ,’ संघको नेतृत्वका कस्तो हुनुपर्दछ भन्नेमा उनको भनाई छ,’ संघ नेतृत्व सहित नभए राम्रा प्रशिक्षकले मात्र पनि केही हुँदैन । नेतृत्व सुतेर बस्यो भने केही हुदैन । ‘

सरकारले भलिबलमा केहि लागनी गर्ने, संघले पनि त्यहि अनुरुप योजना बनाउने हो भने आउने केहि वर्षमा भलिबलले अझै प्रगती गर्न सक्ने दाबी भट्ट गर्छन् । ‘भलिबलमा युवा पुस्ताको आकर्षण छ । भलिबलकै माध्यमबाट विभागिय टोली (सेना, प्रहरी, शसस्त्र) मा आबद्ध हुन पाइन्छ भन्ने पनि युवा पुस्तामा विश्वास छ,’ उनले भने,’ यो भलिबलका लागि राम्रो हो । खेलाडी उत्पदान, खेलाडीलाई एक्सपोजर दिने हो भने भलिबल अझै माथि जान सक्छ । ‘

भिडियो अन्तर्वार्ता हेर्नुहोस :

March 19, 2024

हेल्प नेपाल समूह विजेता बन्दै क्वाटरफाइनलमा

काठमाडौं (हाम्रो खेलकुद) – साविक विजेता टिप टप हेल्प नेपाल स्पोर्ट्स क्लब समूह ‘ए’ को विजेता बन्दै आठौं आरबीबी एनभिए महिला तथा पुरुष भलिबल च्याम्पियनसिपको पुरुषतर्फ क्वाटरफाइनलमा प्रवेश गरेको छ । समूह चरणको अन्तिम खेलमा ढोरपाटन स्पोर्ट्स क्लबलाई ३–० को सोझो सेटमा पराजित गर्दै हेल्प नेपाल समूह विजेता बन्दै अन्तिम आठमा स्थान पक्का गर्न सफल […]

March 19, 2024

पुलिससँग हारे पनि एभरेष्ट सेमिफाइनलमा

काठमाडौं (हाम्रो खेलकुद)- नेपाल पुलिस क्लबले आठौं आरबीबी एनभिए भलिबल च्याम्पियनसिपमा महिलातर्फ दोस्रो खेल जितेको छ। पुलिसले मंगलबार एभरेष्ट भलिबल क्लबलाई‌ ३-२ ले हराउँदै दोस्रो जित निकालेको हो । हारका बाबजुद ३ खेलमा ७ अंक साथ एभरेष्ट सेमिफाइनलमा पुगेको छ। पुलिसले एभरेष्टलाई २५-२७, २५-१८, २७-२५,२७-२५, १५-९ ले हराएको हो । सोही समूहमा त्रिभुवन आर्मीले पहिलो […]

March 19, 2024

पहिलो कप्तान नेरीले क्रिकेटबाट सन्न्यास लिइन्

काठमाडौं (हाम्रो खेलकुद) – राष्ट्रिय महिला क्रिकेट टोलीकी पहिलो कप्तान नेरी थापाले अन्तर्राष्ट्रिय र घरेलु दुबै क्रिकेटबाट सन्न्यासको‌ घोषणा गरेकी छिन् । १७ वर्ष लामो क्रिकेट यात्रामा साथ दिने आफ्नो परिवारलाई विशेष धन्न्यावाद दिँदै नेरीले सोमबार सामाजिक सञ्जाल फेसबुक मार्फत सन्न्यास लिएको घोषणा गेकी हन्। ‘म आज राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट सन्न्यासको घोषणा गर्दैछु। क्रिकेट […]

Success

Thank you for your time.