सुबास हुमागाईं, कतार

फिफा अध्यक्ष जियानी इन्फान्टिनोले विश्वकप उद्घाटनको पूर्व सन्ध्यामा विश्वकपको तयारी र यसको परिपेक्षमा रहेर आफ्नो धारणा प्रस्तुत गरेका छन् । पत्रकार सम्मेलनमा इन्फान्टिनोले विशेषगरी अप्रवासी कामदारको विषयमा पश्चिमी मिडियामा भएको चर्चाबारे आफ्नो राखेको धारणा यसरी राखे :

पछिल्लो केही महिना यता शान्त रहेको थिएँ । तर विश्वकप सुरु हुने एक दिन अघि मलाई केही बोल्नुपर्छ जस्तो लागेको छ । म आज अरबलाई महसुस गरिरहेको छु । म अफ्रीकालाई महसुस गरिरहेको छु । म आप्रवासी कामदारलाई महसुस गरिरहेको छु । म समलिंगीलाई महसुस गरिरहेको छु ।

मेरो परिवारमा पनि आप्रवशी कामदार थिए । कतारमा होइन स्विटजरल्यान्ड थिए । म डेढ सय वर्ष अघि होइन मेरो बाल्यकालको कुरा गर्दैछु । म दक्षिण अफ्रिकाको समस्या होइन, युरोपकै कुरा गर्दैछु ।

मैले फिफा अध्यक्ष बनेलगत्तै कतार भ्रमण गरेको थिएँ । त्यसबेला मैले अवस्था ठिक नरहेको बुझें, र सुधार्न भनेको थिएँ ।

म कतारी होइन, अरब होइन, समलिंगी होइन, अप्रवासी कामदार होइन । तर मैले महसुस गरेको छु । म पनि स्विटजरल्यान्डमा घृणाको पत्र थिएँ । इटालियन भएको र मेरो शरीरमा भएको रातो कपाल र शरीरका धब्बा देखेर मलाई उडाउँथे । तर मैले साथी बनाए, अघि बढें ।

म विश्वकपमा संलग्न सबैलाई धन्यवाद भन्न चाहन्छु । सबैको लक्ष्य विश्वलाई उत्कृष्ट प्रतियोगिता दिन लागिरहनु भएको छ । तर जब बाहिर आलोचना मात्र हुन्छ, त्यसले दुख लाग्छ । लाख भन्दा बढी विश्वकप आयोजनाका लागि निरन्तर मिहिनेत गरिरहेका छन् । सबैको सहयोगले नै यो सम्भव हुन्छ ।

अप्रवासी कामदारको विषयमा बोल्न चाहन्छु । हामी युरोपेलीले पछिल्लो ३ हजार वर्षमा जे गरेका छौं, त्यसका लागि बाँकी विश्वलाई अर्को ३ हजार वर्षसम्म क्षमा माग्नुपर्छ । युरोपका ठूला कम्पनिले कतार र यस वरपरका क्षेत्रबाट वर्षेनी खरबौं डलरको व्यापार गर्छन् । यस क्रममा यी कम्पनिले कति पटक अप्रवासी कामदारको विषयमा केही बोलेका छन् ?

हामी फुटबल प्रतियोगिता गर्नका लागि पनि यस विषयमा निकै गम्भीर भएर लागेका छौं । म ६ वर्षअघि आएको थिएँ, र त्यसबेला भन्दा अहिले निकै राम्रो अवस्था छ । फिफा, फुटबल र विश्वकपले कामदारको बारेमा सोचेको छ । कतारले पनि सोचेको छ ।

एक मानव अधिकार सम्बन्धि संस्थाको रिपोर्ट अनुसार युरोपको अप्रवासी नीतिका कारण सन् २०१४ यता २५ हजार जनाले ज्यान गुमाएका छन् । यस वर्ष मात्र १२ सय जनाले ज्यान गुमाएका छन् । तर हालसम्म किन कसैले यो बारे प्रश्न गरेको छैन ?

हामीलाई थाहा छ युरोपमा पनि अवैधानिक रुपमा काम गर्ने अप्रवासीको संख्या धेरै छ । तर हामीले त्यसबारे सोचेका छैनौं । तर कतारले कानुनसम्मत नै कामदार ल्याएर कमाउने अवसर दिएको छ । के हामीले यहाँ कतारमा काम गर्ने केहि संख्यालाई युरोपमा काम गर्ने अवस्था सिर्जना गर्न सक्छौं ?

सबैतिरबाट आलोचना मात्र हुँदा कतारले गरेको राम्रो कामलाई ध्यान दिइएको छैन । सन् २०१६ बाट यता कतारमा आमूल परिवर्तन पनि भएका छन् । कफाला प्रक्रिया हटेको छ । न्युनतम तलब तोकिएको छ । अत्यधिक गर्मीमा काम गर्न नपाइने नियम छ । आइएलओले समेत यस कदमको स्वागत गरेको छ ।

कतारमा आएर कामदारको परिवारले सुन्दर भविष्य पाएको छ । आफ्नो देशमा कमाउने भन्दा दशौं गुणा कमाएर आफ्नो परिवार पालेको छ । घर फर्कने अवस्था भएको छ । के युरोपमा रहने युरोपेली अप्रवासी कामदारको अवस्था यस्तो छ ?

कामदारको अवस्थाबारे अध्ययन गर्ने मानव अधिकार संस्थाहरुले नै कतारको प्रशंसा गर्दै रिपोर्ट निकालेका छन् । तर मैले यसबारे चर्चा कतै देखेको छैन । कतारमा कामदारको अवस्था पश्चिम युरोपको जस्तो छ भन्ने दावी छ । तलब समान नहोला तर कामदारको सुरक्षा र काम गर्ने वातावरण निकै राम्रो रहेको रिपोर्ट पढेको छु । तर उक्त चर्चा रिपोर्टभन्दा बाहिर कतै देखिन्न ।

हामी बाहिरबाट आएको दबाबका कारण हाम्रो काम गर्ने गरेका छैनौं । हामी जब सहि समय आउँछ, त्यसबेला बोल्छौं । हामीलाई यसअघि पटक पटक विभिन्न स्थानबाट यसबारे बोल्न भनिएको थियो । तर हामी समय आएपछि बोल्छौं भनिरहेका थियौं ।

के तपाईंलाई लाग्छ हामीले अरु देशको सरकारसँग गएर त्यहाँको आन्तरिक विषयमा केहि भन्न सक्छौं ? तर कतारले कानुन अनुसार नै कामदारको विमा गरेको छ । तलब नपाएका कामदारको भुक्तानी गरेको छ । सन् २०१८ यता कतारले ३ सय ५० मिलियन अमेरिकी डलर विमा र तलब भुक्तानीकै लागि तिरेको छ । र मलाई लाग्छ आउने चार वर्षमा यस्तै अवस्था हुने हो भने अझ तिर्नुपर्ने हुन सक्छ ।

मलाई श्रम मन्त्री आफैंले पनि कानुन अनुसार कसैले विमा रकम प्राप्त गरेको छैन भने नियमसम्मत नै अहिले पनि प्राप्त गर्न सक्ने जानकारी दिएका छन् ।

फिफा विश्वकप कतार २०२२ लेगसी फन्डबाट पनि हामीले सहयोग गर्ने वाचा गरेका छौं । यस फन्डमा जोकोहीले पनि लगानी गर्न सक्छ । यसमा लगानी गर्नेले नै यो रकम कता जान्छ भने निर्णयमा सहभागी गर्नेछन् । हामीले हाललाई यो दुई क्षेत्रमा लगानी गर्ने सोचेका छौं ।

फन्डको रकम पहिला शिक्षामा खर्च हुनेछ । भारतमा झन्डै २ करोड ५० लाख बालबालिकामा लगानी हुनेछ । विशेषगरी महिला शिक्षामा ध्यान दिने योजना बनाएका छौं ।

अर्को फन्ड अन्तर्राष्ट्रिय लेबर संघ (आइएलओ) सँग सहकार्य गरेर लेबर एक्सिलेन्स हब निर्माण गर्ने सोचेका छौं । यसबाट भविष्यमा आयोजना हुने विश्वकप स्थलमा कामदारका लागि राम्रो अवस्था सिर्जना गर्न खर्च गर्नेछौं ।