भूपेन्द्र जिसी, काठमाडौं

कुनैपनि देश वा टोलीको उपकप्तान भविष्यको कप्तानको रुपमा हेर्ने गरिन्छ । हरेक टोलीले कप्तान हुँदै उपकप्तान परिवर्तन गर्दछन् । तर नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले आइतबार आश्चर्यजनक निर्णय गर्दै नेपाली महिला क्रिकेट टोलीकी अनुभवी तथा प्रमुख अलराउन्डर सीता रानामगरलाई उपकप्तानबाट हटायो ।

सिनियर टोलीकी प्रमुख खेलाडी सीता युएईमा फ्रेयर ब्रेक इन्भिटेसनल प्रतियोगितामा टोर्नाडोस वुमन्सबाट सानदार प्रदर्शनका साथ च्याम्पियन बनिन् । तर फाइनल खेल सुरु हुनुभन्दा केहि घण्टा अगाडि उनले आफ्नो उपकप्तान पद गुमेको खबर सुन्नुपर्यो । विश्व क्रिकेटका शीर्ष खेलाडी सम्मिलित प्रतियोगितामा सीताले आफू व्यक्तिगत खेलाडी मात्र नभएर नेपालकै प्रतिनिधित्व गरेकी थिइन् ।

फेयर ब्रेकमा उत्कृष्ट प्रदर्शनका साथ च्याम्पियन र प्रतियोगिताको उत्कृष्ट ११ मा पर्न सफल उनले नेपाल महिला क्रिकेटमा पनि अब्बल रहेको पहिचान स्थापित गरिन् । तर घरेलु क्रिकेटकी सर्वाधिक सफल कप्तान समेत रहेकी उनलाई नेपाल नआइपुग्दै झट्का लागेको छ । लामो समयदेखि कप्तानको दाबेदारको रुपमा रहँदै आएकी सीतालाई त्यसको अवसर नै नदिई क्यानले अर्को विकल्प खोजेको प्रष्ट पारेको छ ।

सीताको कप्तानीमा नेपाल एपिएफ क्लबले घरेलु प्रतियोगितामा एकछत्र राज गर्दै आएको छ । एपिएफले उपाधि जित्न नसकेको विरलै प्रतियोगिता छन् । अनुभव, प्रदर्शन र क्षमताले सीता अब नेपाली महिला क्रिकेट टोलीको कप्तानको प्रमुख दाबेदार थिइन् । तर क्यानले सीतालाई हटाएर इन्दु वर्मालाई उपकप्तान नियुक्त गर्यो ।

विश्व स्टार खेलाडी सामू फ्रेयर ब्रेकमा सानदार प्रदर्शन गरेकी उनलाई क्यानको निर्णयले भने स्वदेश फर्किन नपाउँदै निराश बनाएको छ । सीता सोमबार नेपाल आइपुगेकाले मंगलबार हुने दोस्रो खेलका लागि उपलब्ध छिन् । दायाँ हाते सीताले बलिङ, ब्याटिङ र फिल्डिङ तीनै पक्षमा राम्रो प्रदर्शन गरिन् । ब्याटिङमा कम अवसर पाएकी उनले एक खेलमा भने माथिल्लो क्रममा आएर जितसम्म डोर्याएकी थिइन् ।

क्यानका कार्यवाहक सचिव प्रशान्त विक्रम मल्लले अब नयाँ कप्तान विकास गर्नुपर्ने भन्दै छनोट समितिबाट सिफारिस आएपछि निर्णय गरेको बताएका छन् । युगान्डासँग सोमबार सुरु भएको सिरिजको खेलपछि कप्तान रुविना क्षेत्री बेलबासेले पनि स्थायी रुपमा नै सीतालाई हटाएको जनाइन् ।

‘नयाँलाई मौका दिने भन्ने थियो । सीतासँग यस विषयमा छलफल भएको छ वा छैन मलाई थाहा भएन । फेयरब्रेक खेलेर म पनि ढिलो आईपुगे । खेलाडीहरुलाई सोध्दा सन्तुष्ट नै थिए,’ सन् २०१२ देखि नेपाली टोलीको नेतृत्व सम्हाल्दै आएकी रुविनाले भनिन् । उनले पहिलो खेलमा हार बेहोर्दा सीताको कमी भने महसुस भएको बताइन् ।

रुविनाले बारम्बार नेपालको विश्वकप खेल्ने सपना रहेको बताएपनि टोलीले हालसम्म छनोट चरण पार गर्न सकेको छैन । अझ नेपालभन्दा पछि क्रिकेट खेल्न सुरु गरेका देशले विश्वकप खेल्दा नेपाल दाबेदारमा नै सिमित छ । पछिल्लो छनोट हेर्ने हो भने नेपाललाई हराउने टोलीको संख्या बढेको छ ।

टोलीको कप्तान नै परिवर्तन गर्नुपर्ने समय आएको हो भन्ने प्रश्नमा रुविनाले सहमति जनाइन् । ‘एउटा समय हुन्छ । सधैं रुविना र सीताले गर्नुपर्छ भन्ने पनि छैन । सहि समयमा कसलाई दिने भन्ने कुरा हो । मैले पनि धेरै कप्तानी गर्दिन होला’, उनले भनिन् ।

यता टोलीका प्रशिक्षक जगत टमाटाले पनि बोर्डको निर्णयलाई आफूले मानेको बताए । ‘सीता राम्रो खेलाडी हो । टोलीमा उनको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ । तर बोर्डले निर्णय गरेको कुरालाई हामीले मान्नुपर्छ’, प्रशिक्षक टामटाले भने, ‘म एउटा प्रशिक्षकको रुपमा सबै खेलाडीलाई समान रुपमा हेर्छु । बोर्डले निर्णय गरेको कुरालाई सम्मान गर्नैपर्छ । नयाँ अनुहारलाई अवसर दिउँ भन्ने पनि छ ।’

‘जहाँसम्म रुविनाको कुरा छ । रुविना र सीताले अब दुई वर्ष खेल्छन् होला । त्यसैले नयाँ खेलाडीलाई विकास गर्ने समय छ । हामीले यसपटक यू१९ खेलाडी टोलीमा राखेका छौं । युवा खेलाडीलाई कसरी विकास गर्ने त्यो महत्वपूर्ण कुरा हो’, टमाटाले भने ।

सीता घरेलु क्रिकेटकी सर्वाधिक सफल कप्तान हुन् । त्यसैले उनलाई एक पटक नेपालले कप्तानमा परिक्षण गरेर विश्वकप खेल्ने सम्भावना हुन्थ्यो । टमाटाले विश्वकप छनोटको लागि दुई वर्ष समय रहेको बताए । ‘यो दुई वर्षमा जे पनि हुनसक्छ । यो दुई वर्षलाई हामीले कसरी विकास गरेर लैजाने भन्ने महत्वपूर्ण कुरा हो’, टमाटाले भने ।

यता सिनियर टोलीका प्रमुख छनोटकर्ता दीपेन्द्र चौधरी आगमी विश्वकप छनोटलाई ध्यानमा राख्दै निष्पक्ष रुपमानै उपकप्तान परिवर्तन गरेको बताउँछन् । ‘सीता र रुविना एउटै उमेरको भए । हामीले नयाँलाई अर्को छनोटको रुपमा हेर्नुपर्यो । त्यसैले हामी टोलीमा नयाँ कप्तान खोजिरहेका छौं, चौधरीले भने ।

नयाँ कप्तान बनाउन अनौपचारिक रुपमा सीता र रुविना दुवैसँग कुरा गरेको चौधरी बताउँछन् । ‘सीता पनि नेपाली क्रिकेटको राम्रो कुरा खोज्छिन् होला । मेरो लक्ष्य आगमी विश्वकप छनोटमा छनोट हुने हो । यो सिरिजपछि टिममा धेरै परिवर्तन देख्न सकिन्छ । किनभने कुनै खेलाडी भन्दापनि विश्वकप छनोट महत्वपूर्ण छ’, उनले भने ।

‘मेरो उदेश्य भनेको टिम कसरी माथि जान्छ त्यो हो । त्यसैले जो पनि आउन र जान सक्छ’, चौधरीले दोहोर्याए ।

घरेलु टोलीको नतिजा हेर्दा सीता र रुविनालाई छाड्ने हो भने सफल कप्तान देखिदैन । इन्दुको कप्तानमा चितवन राइनोजले २०१९ मा अपराजित रहँदै वुमन्स च्याम्पियन्स लिग टि२० प्रतियोगिता (डब्लूसिएल) को उपाधि जितेको थियो । एपिएफबाट घरेलु क्रिकेट खेल्ने इन्दुले कप्तानी गरेको त्यहि एक प्रतियोगिता हो ।

इन्दुलाई छाड्ने हो भने सिनियर टोलीमा नेतृत्वको लागि युवा खेलाडी हेर्नुपर्ने हुन्छ । डली भट्ट, सुमन खतिवडा र कविता कुँवर सम्भावित नाम हुन् । कविता बाहेक अन्य खेलाडी टोलीमा पर्ने नपर्ने निश्चित छैन ।

नेतृत्व तयार पार्नमा महिला टोली धेरै पछि परेको छ । खेलाडी करिअरको अन्तिम समयतिर आएकी सीतालाई कम्तिमा नेतृत्वमा परिक्षणमा अवसर दिनुपर्ने हो । लगातार उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दै आएकी सीता गत नोभेम्बरमा आइसिसी वुमन्स टि२० विश्वकप एसिया क्षेत्र छनोटकी सर्वोत्कृष्ट खेलाडी घोषित भएकी थिइन् ।

क्यानले हाललाई सीतालाई नेतृत्वमा हेर्न सक्थ्यो र उपकप्तानमा नयाँ खेलाडी ल्याउने विकल्प थियो । लामो समय एकै टोलीमा खेलेको हुनाले सीताले आगामी कप्तानको रुपमा इन्दुलाई उपकप्तान मार्फत राम्रोसँग तयार पार्न सक्थिन् । एपिएफबाटसँगै घरेलु क्रिकेट खेल्ने हुँदा एक अर्काले राम्रोसँग बुझेका छन् । तर सीतालाई नै उपकप्तानबाट हटाएर क्यानले सिधै इन्दुलाई नेतृत्व दिएको छ ।

एक्कासी नेतृत्व परिवर्तन गर्दा टिम निर्माणको लागि समय लाग्ने हुँदा दीर्घकालिन रुपमा ठूलो असर पर्नसक्छ । लगातार उत्कृष्ट प्रदर्शन र घरेलु क्रिकेटमा एकपछि अर्को उपाधि जितेकी सीतालाई वर्तमान समयमा उपकप्तानबाट हटाउनु त्यति जायज भने देखिदैन । एकातर्फ उनको प्रदर्शनमा असर पर्ने डर त छँदैछ, सीताले नेपाली क्रिकेटमा दिएको योगदान र उनको नेतृत्व क्षमतालाई पनि क्यानले पुन: एकपटक बेवास्ता गरेको छ ।

यो पनि :

सीताको प्रेरणादायी क्रिकेट यात्रा