भुपेन्द्र जिसी, काठमाडौं

नेपाली क्रिकेट टोलीका कप्तान सन्दीप लामिछाने इन्डियन प्रिमियर लिग (आइपिएल) २०२२ को मेगा अक्सनमा बिकेनन् । थपिएका दुई टोली र मेगा अक्सनमा पूरा नयाँ टिम निर्माण गर्नुपर्ने हुँदा उनी बिक्न सक्ने सम्भावना देखिएको थियो । तर दुई दिनसम्म भारतको बेंगलोरमा चलेको अक्सनमा सन्दीपमाथि कुनैपनि फ्रेन्चाइज टोलीले न्यूनतम मूल्य ४० लाख भारुको बोली लगाएनन् ।

सन् २०१८ देखि २०२० सम्म दिल्ली क्यापिटल्समा रहँदै ९ खेलमा १३ विकेट लिएका सन्दीप पछिल्ला दुवै सिजनमा अनसोल्ड भएका हुन् । अक्सनमा भारतीय, तीव्र गति र बलिङ अलराउन्डरलाई फ्रेन्चाइज टोलीले बढी प्राथमिकतामा राखेपछि सन्दीप सहित थुप्रै नाम चलेका स्टार स्पिनर र विदेशी खेलाडी बिक्न सकेनन् । अक्सनमा सन्दीप सहित स्टिभ स्मिथ, सुरेश रैना, सकिब अल हसन, एडम जाम्पा र मुजिब उर रहमान लगायतका थुप्रै खेलाडी बिक्न सकेनन् ।

मेगा अक्सन २०२२ मा सर्वाधिक महँगो खेलाडी भारतीय विकेटकिपर ईशान किशन बने । उनलाई मुम्बईले १५ करोड २५ लाख भारु खर्चेको थियो । अक्सनमा आइपिएल इतिहासमा विकेटकिपरलाई खर्चिएको सर्वाधिक रकम हो । अक्सनमा ३ सय ७७ भारतीय र २ सय २३ विदेशी खेलाडी गरि कुल ६ सय जना सहभागी थिए । नेपाली लेगस्पिनर सन्दीप लामिछानेलाई कुनैपनि टोलीले नकिन्नुको पाँच कारण यस प्रकार छन् ।

५. भारतीय युवा खेलाडीलाई बढी प्राथमिकता

यस पटकको मेगा अक्सनमा फ्रेन्चाइज टोलीले भारतीय युवा खेलाडीलाई बढी प्राथमिकतामा राखेर खेलाडी अनुबन्ध गरेका छन् । त्यसैकोकारण थुप्रै नाम चलेका विदेशी खेलाडीहरु पनि यस पटक विक्न सकेनन् । सबै फ्रेन्चाइज टोलीले भारतीय युवा खेलाडीलाई महँगो मूल्य हालेका छन् ।

मेगा अक्सन भएकाले सबै टोलीले नयाँ टोली निर्माण गर्न पाउँथे । अहिले युवा खेलाडीमा लगानी गर्दा अर्को वर्षबाट टोली निर्माणमा सहज हुने कारण धेरैले ब्याकअप खेलाडीमा खर्च गरेका छैनन् । ईशान किशन, यू१९ विश्वकप विजेता यश धुल देखि राज बावा सम्मका युवा स्टारमाथि खुलेर खर्च गरेका छन् ।

४. पछिल्लो संस्करणको आइपिएल नखेल्नु

आइपिएल अक्सनमा पछिल्लो समयको प्रदर्शन निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । आइपिएल नखेलेको खेलाडीहरुको हकमा राष्ट्रिय टोलीबाट अन्तर्राष्ट्रिय प्रदर्शन हेर्ने गरिन्छ । नेपालले पछिल्लो वर्ष बलिया टोलीसँग कुनैपनि खेल खेलेको छैन । मलेसिया र नेदरल्यान्डसँग गत वैशाखमा खेलेपनि ती देशसँगको प्रदर्शनले कुनै अर्थ हुँदैन । त्यो पनि झण्डै एक वर्षअघि थियो । अक्सनको मुखैमा उच्च प्रदर्शन गर्ने बढी खेलाडी प्रथमिकतामा पर्दछन् । यसपटक वेस्ट इन्डिजले भारतसँग खेलेको सिरिजलाई पनि उदाहरणको रुपमा लिन सकिन्छ । उक्त सिरिजमा उच्च प्रदर्शन गरेका खेलाडीले राम्रो रकम पाएका छन् ।

सन्दीप गत वर्ष आइपिएलमा बिकेनन् । पछिल्लो संस्करण खेल्दै राम्रो छाप छोड्न सकेको भए फ्रेन्चाइज टोलीले रुचि देखाउन सक्थे । अर्कोतर्फ यसपटक सन्दीपले यस वर्ष बिग ब्यास लिग बाहेक अन्य लिग खेल्न पाएनन् । बिग ब्यासमा अन्तर्राष्ट्रिय चर्चा पाउन सक्ने कुनै प्रदर्शन भएन । त्यसैले उनी प्रति कुनैपनि फ्रेन्चाइजको रुचि देखाएनन् । गतवर्ष आइपिएलमा उच्च प्रदर्शन गरेका हर्षल पटेल, आवेश खान, दीपक चाहर, चेतन सकारिया, राहुल टेवाटिया लगायतका खेलाडीमाथि महँगो मूल्यमा विकेका थिए ।

३. फ्रेन्चाइज लिगमा म्याच विनर बलर बन्न नसक्नु

आइपिएलमा पर्न सन्दीपले अन्य विदेशी लिगमा सानदार प्रदर्शन गर्नुपर्ने हुन्थ्यो । सन्दीपले पछिल्लो एक वर्षमा एक महिना अघि बिग ब्यास लिग खेले । आइपिएल अक्सनको मुखमै बिग ब्यासमा प्रदर्शन औसत रह्यो । सन्दीप बिग ब्यासका १४ मध्य ६ खेलमा विकेट विहीन थिए । अन्य फ्रेन्चाइज लिगमा उत्कृष्ट प्रदर्शनका साथ आइपिएल टोलीको मन आर्कषित गर्न सक्नुपर्ने थियो । तर अक्सनको मुखमै खराब प्रदर्शन गरे ।

अर्कोतर्फ फ्रेन्चाइज टोलीले ८ मात्र विदेशी खेलाडी राख्न पाउँछन् । सबैले म्याच विनर विदेशी खेलाडीले चाहन्छन् । सन्दीपले २०१८ देखि लगातार विदेशी फ्रेन्चाइज लिग खेलेपनि प्रदर्शन औसत मात्र छ । म्याच विनर खेलाडीलाई करोडको वर्षा गराउँछन् । सन्दीपले खेलेका विदेशी फ्रेन्चाइज लिगमा एक दुई खेलमा मात्र प्लेयर अफ द म्याच चुनिएका छन् ।

सबै फ्रेन्चाइजमा म्याच विनर विदेशी खेलाडी छन् । सन्दीपलाई लिँदा एक राम्रो विदेशी खेलाडीको कोटा गुमाउनु पर्ने हुन्छ । सन्दीप प्लेईङ ११ मा निरन्तर खेल्ने सम्भावना पनि निकै कम हुन्छ । विदेशी कोटामा सबै फ्रेन्चाइज लिगमा नाम चलेका विश्व स्टारलाई अनुबन्ध गरेका छन् । अन्य फ्रेन्चाइज लिगमा म्याच विनिङ प्रदर्शन गर्न नसक्नुनै सन्दीप नबिक्नुको एक कारण हो ।

२. लेगस्पिनर आवश्यक नपर्नु

आइपिएलको सुरुवाती खेलहरु मुम्बई र प्लेअफका अहमदाबादमा हुने सम्भावना उच्च छ । मुम्बईको पिच स्पिनर सहयोगी मानिदैन । मुम्बईको ‘फ्ल्याट’ पिचमा तीव्र गतिका बलरले मात्र रनको गति रोक्न सक्छन् । अक्सनमा फ्रेन्चाइज टोलीले सन्दीप मात्र होईन नाम चलेका थुप्रै लेग स्पिनरलाई महत्त्व दिएनन् । सबै फ्रेन्चाइज टोलीले तीव्र गतिका बलिङ अलराउन्डमा बढी केन्द्रित थिए ।

महँगा विकेका सबै तीव्र गतिका बलिङ अलराउन्डर छन् । सबै फ्रेन्चाइजलाई तीव्र गतिका बलिङ अलराउन्डर आवश्यक थियो । मुजिब उर रहमान, इमरान ताहिर, तबरेज शाम्सी, आदिल राशिद र एडम जाम्पा जस्ता स्पिनर नबिकेपछि सन्दीपको सम्भावना कमजोर बनेको थियो ।

१. अलराउन्डरको उच्च आवश्यकता

आइपिएल अक्सनमा महँगो मूल्यमा लगभग सबै विदेशी र भारतीयमा अलराउन्डर छन् । आधुनिक टि२० क्रिकेटमा एक मात्र नभएर तीनै भूमिका उतिकै उत्कृष्ट रुपमा निभाउन सक्ने खेलाडी खोज्ने गर्दछन् । स्पिनरमात्र खेलाउँदा अर्को ब्याटर खेलाउनु पर्छ । एक खेलाडीको कारण दुई आवश्यकता पर्छ । तर स्पिन अलराउन्डर खेलाउँदा अर्को अवसर हुन्छ ।

दीपक चाहरलाई चेन्नईले १४ करोडमा किन्यो । किनभने उनले तीव्र गति र तल्लोक्रममा राम्रो ब्याटिङको क्षमता राख्छन् । पन्जाब किंग्सले इंग्ल्यान्डका विष्फोटक ब्याटर लियाम लिभिङस्टोनलाई ११ करोड ७५ लाख भारुमा किन्यो । लिभिङस्टोन हार्ट हिटर सँगै लेगस्पिन र अफ अस्पिन बलिङ गर्ने गर्दछन् । बेंगलोरले वानिन्दु हसरंगालाई १० करोड ७५ लाखमा किन्यो । उनी पनि लेगस्पिनसँगै राम्रो ब्याटिङको क्षमत राख्छन् ।

महँगो मूल्यमा विकेका प्राय सबै अलराउन्डर छन् । तीन पटकका ओरेन्ज क्याप विजेता डेविड वार्नर ६ करोड २५ लाखले मात्र बिक्नुले आधुनिक क्रिकेटमा अलराउन्डरको महत्त्व स्पष्ट गराउँछ ।

सन्दीप स्पिनको लागि मात्र चिनिन्छन् । ब्याटिङ र फिल्डिङमा तुलनात्मक रुपमा विदेशी स्तरभन्दा कमजोर छन् । अष्ट्रेलिया एडम जाम्पा, दक्षिण अफ्रिका तबरेज शाम्सी, अफगानिस्तानका मुजिब उर रहमान, कैस अहमद, इंग्ल्यान्डका आदिल राशिद यी सबै स्पिनर नबिक्नुको प्रमुख कारण कमजोर ब्याटिङ हो ।

यो पनि : एकै रातमा ३१ करोडको मालिक बने चाहर दाजुभाइ