सुबास हुमागाईं, काठमाडौं

नेपाली क्रिकेटको बहुप्रतिक्षित नेपाल प्रिमियर लिग (एनपिएल) कीर्तिपुरस्थित टियु अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट मैदानमा शनिबारबाट सुरु भयो । आयोजना हुनुअगावै बेग्लै माहोल बनाउन सफल प्रतियोगिताको पहिलो दिन दर्शक व्यवस्थापनमा भने क्यान नराम्रोसँग चुक्यो ।

टियु मैदानमा टिकट किनेर खेल हेर्न पुगेका ८ जना घाइते भएर अस्पताल भर्ना भएका छन् । जसमध्य २ जनाको अवस्था गम्भीर रहेको काठमाडौं प्रहरी परिसरका प्रवक्ता नवराज अधिकारीले जानकारी दिए । टिकट खरिद गरेका सयौं दर्शक त खेल हेर्न नपाएर दुखका साथ घर फर्कनुपर्यो । र क्यानले पुन: एकपटक नेपाली क्रिकेटको सबैभन्दा बलियो खम्बा रहेका दर्शकलाई निराश तुल्याएको छ ।

नेपाली क्रिकेटलाई नयाँ युगतर्फ धकेल्ने महत्त्वका साथ हेरिएको लिगमा मैदानभित्र खेल्ने खेलाडी अनुबन्धन होस् या मैदान वरपर रहने प्रायोजकले पाउने स्पेस, आयोजक क्यानले यसमा निकै मिहिनेत र लगानी गरेको देखियो । भीआइपी क्षेत्र निर्माण गरेर क्यानले दर्शकलाई फरक टिकट दर तोकेर श्रेणी पनि छुट्टयायो । साधारणतर्फ पनि बार लगाएर जोन अनुसार टिकट विक्री गर्यो । तर पछिल्लो एक दशकयता सबैभन्दा बिकराल रहेको मैदान बाहिरबाट हुल बाँधेर दर्शक भित्र छिर्ने समस्यालाई भने क्यानले रोक्न सकेन । साधारणतर्फ १० हजार र भीआइपीमा २ हजार दर्शक क्षमता भनेपनि टियू मैदानभित्र १५ हजार भन्दा बढी र मैदानबाहिर हजारौं उपस्थित थिए ।

लिगको पहिलो खेलमा जनकपुर बोल्ट्सले विराटनगर किंग्सलाई ८ विकेटले हरायो । विश्वकपको फाइनल खेलेका मार्टिन गप्टिलको संयमित ब्याटिङबाट सुरु भएको खेल जनकपुरका लाहिरु मिलान्थाको आकर्षक सटले भरिएको विजयी इनिङसँग अन्त्य भयो । तर यसबीचमा मैदानबाहिर दर्शकदिर्घामा भने पटक पटक संकटको अवस्था आयो । अझ चोभारतर्फ रहेको जोन-२ मा ज्यान बचाउन भागाभागकै अवस्था सिर्जना भयो ।

त्यसो त विहानदेखि नै क्यानले टियु प्रवेश गर्ने बल्खु र कीर्तिपुर दुवै तर्फको द्वारमा निषेधाज्ञा जस्तै लगाएको थियो । तर यो निषेधाज्ञा सवारी साधनलाई मात्र थियो । प्रहरीले सवारी निषेध गरेपनि हुलदंगाको प्रमुख कारण, टिकट नभएका दर्शक रोक्न भने कसैको ध्यान थिएन । बरु प्रतियोगितामा काम गर्न अधिकारिक कार्ड प्राप्त गरेका व्यक्तिहरुलाई मैदानसम्म पुग्न भने हरसम्भव प्रयास प्रहरीको थियो । दुवै द्वारमा ड्युटीमा खटिएका प्रहरीलाई राम्रो ब्रिफिङ नहुँदा समस्याको प्रमुख कारण सुल्झन सकेन ।

क्यानले अधिकारिक टिकट विक्री गर्ने अधिकार दिएको खल्तीले २ दिनअघि नै सबै टिकट विक्री भएको सूचना जारी गरेको थियो । क्यान सचिव पारस खड्काले पनि आफ्नो सामाजिक संजालमार्फत सबै टिकट र पास सकिएकाले टिकट नहुने दर्शकलाई घरमै बसेर खेल हेर्न अनुरोध गरेका थिए । तर उनको स्ट्याटसले काम गरेन ।

टिकट विक्रीको अधिकार पाएको खल्तीले अनलाइन टिकट विक्री गरेपनि मैदाननजिक पुगेपछि पुन: काउन्टरमा गएर फिजिकल टिकट लिएर मात्र मैदान प्रवेश गर्ने प्रावधान बनाएको थियो । यसले पनि टिकट खरिद गरेका दर्शकलाई थप समस्या पैदा गर्यो । एक त भिडभाड, त्यसमाथि सिमित सुरक्षा दस्ता हुँदा खेल सुरु हुनुभन्दा ३ घण्टाअघि नै टियु परिसरमा अनावश्यक भिडभाड बढेको थियो ।

अझ टिकट खरिद गरेर पनि हेर्न नपाएका केही समर्थकका अनुसार त खल्तीका प्रतिनिधिले पैसा तिरेर नै काउन्टरबाट फिजिकल टिकट विक्री गरेको आरोप सामाजिक संजालमा लगाएका छन् । अनलाइन टिकट विक्री गरेकाले गेटमा स्क्यान गरेर मैदान छिर्ने व्यवस्था गर्नुपर्नेमा पुन: फिजिकल टिकट लिन बाध्य गराउनुमा पनि खल्तीको बदनियतमाथि शंका गर्न बल पुग्छ ।

खल्ती र टिकट व्यवस्थापनमा समस्या भएको यो पहिलो पटक भने होइन । अघिल्लो महिना मात्र साफ महिला च्याम्पियनसिपमा अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) ले भारतविरुद्ध भएको सेमिफाइनलमा तोकिएको भन्दा बढी टिकट विक्री गरेको भन्दै टिकट अधिकार पाएको माउन्ट एभरेष्ट र खल्तीको अधिकार रद्द गरेको थियो ।

फाइनलका लागि एन्फाले टिकट विक्री नगर्नु भनेपनि खल्तीले आफैं टिकट विक्री गरेपछि समस्या उत्कर्षमा पुगेको थियो । पछि फाइनलको दिनमा एन्फाले आफैं टिकट विक्री गर्ने घोषणा गरेपछि खल्तीबाट टिकट बुक गरिसकेका र लाइन बसेर एन्फाको अफलाइन टिकट किन्न पुगेका बीच झडपको स्थिति नै सिर्जना भएको थियो ।

खल्ती मात्र नभएर, अन्य टिकट विक्रेता हुँदा पनि समस्या थियो, तर यो हदसम्म होइन । कि त अनलाइन स्क्यान गर्ने कि त फिजिकल टिकट नै यकिन संख्यामा बेच्दा एक हदसम्म भिड नियन्त्रण हुन्छ । तर यहाँ अनलाइन टिकट खरिद गरेर, पुन: फिजिकल टिकट लिन अर्को लाइन बसेर मैदान पस्नुपर्ने बनाउँदा टिकट किन्नेलाई सुविधा भन्दापनि सास्ती दिने काम भएको छ । अझ जोन २ को टिकट लिन पुगेका प्रत्यक्षदर्शीका अनुसार फिजिकल टिकट लिने क्रममा क्युआर नै स्क्यान नगरी टिकट वितरण सम्म भएको देखियो । जसका कारण विक्री भएको टिकट भन्दा बढी भिड जम्मा भएको थियो ।

नेपाली क्रिकेटमा समर्थक नै सबैभन्दा बलियो खम्बा हुन्, त्यो हाल क्यानका सचिव पारस खड्काभन्दा सायदै अरुले धेरै बुझेका छन् । पूर्व कप्तान रहिसकेका उनले समर्थकको उपस्थितिले कतिको महत्त्व राख्छ र यो कति ठूलो सम्पति हो भन्ने विश्वभर क्रिकेट खेल्दा र अहिले पदमा पुग्दा अझ राम्रोसँग बुझेको हुनुपर्छ । क्यानमा नयाँ नेतृत्व आएपछि धेरै सकारात्मक परिवर्तन भएका छन्, तर दर्शक व्यवस्थापनको पक्षमा भने क्यान पुन: एकपटक नराम्रोसँग चुकेको छ ।

मैदानभित्रको खेल अझ राम्रो स्तरको देखाउन भारतबाट दर्जनौंको संख्यामा व्यावसायिक व्यक्तिहरु अनुबन्ध गरिएको छ । यसले नेपाली क्रिकेटलाई विश्वमाझ अझ व्यापक रुपमा देखाउन मद्दत गर्छ । आर्थिक रुपमा आयआर्जनसँगै खेलाडीलाई विश्वमाझ परिचित गराउन सहयोग पुग्ने यस पक्षमा क्यानले मोटो खर्च गरेको छ, र भविष्यमा यसबाट राम्रो आम्दानी पनि हुन्छ । यो सकारात्मक पक्षलाई अन्य क्षेत्रमा पनि अबलम्बन गर्न आवश्यक छ ।

त्यसो त क्यानले नेपाल सरकारले बन्देज गरेको सट्टाबाजीको विज्ञापन गर्न सरोगेट विज्ञापनमार्फत ‘वल्फ७७७ न्युज’ नामक संस्थाको विज्ञापन पनि मैदानमा राखेको छ । समाचार साइट भनेपनि ९ महिनायता कुनै समाचार नराखिएको यस वेबसाइट प्रत्यक्ष प्रसारणमा सट्टाबाजी गर्ने वेबसाइटको विज्ञापन देखाउन प्रयोग भएको छ । विगतमा विवादित नेपाल टि२० लिगमा पनि यस्ता सरोगेट साइटको प्रयोग हुँदा नेपाली क्रिकेटमा धेरै विवादास्पद घटनाले खेल्ने स्थान पाएका थिए । फुटबलको नेपाल सुपर लिगमा भने पहिलो दिन यस्तै प्रकृतिको संस्था देखिएपनि त्यसलाई तुरुन्त हटाइएको थियो । क्यानले सरकारले राखेको नियम विपरित गएर काम गर्न निकै ध्यान दिएको छ, तर न्यूनतम आवश्यक सुरक्षाको पक्षमा भने अझै जोड नदिएको भान हुन्छ ।

नेपाली क्रिकेटलाई सधैं साथ दिने, आर्थिक आर्जनमा पनि बलियो भूमिका खेल्ने समर्थक व्यवस्थापनमा भने स्थानीय स्रोतमै क्यान अल्झिएको छ । नेपालमा भएका खेल प्रतियोगितामा पटक पटक चुक्दै आएको सुरक्षा निकायमै भर पर्नुले पनि क्यानमाथि प्रश्न उठाउने ठाउँ छ । संख्यामा ठूलो भएपनि उपयुक्त रुपमा प्रयोग नहुँदा र स्पष्ट निर्देशनका साथै आवद्ध पक्षबीच समन्वय नहुँदा एक आपसमै असमन्जसको स्थिति टियु परिसरमा प्रष्ट देखिन्छ ।

खेलकुदमा आएका दर्शक र आन्दोलनमा जम्मा भएको भिड व्यवस्थापन गर्न एकै जनशक्ति प्रयोग गर्नु कुनै हालतमा उचित होइन । यसका लागि नेपालमा पनि प्रशस्त सेवा दिने संस्था छन्, हुनसक्छ अब क्यानले त्यसमा पनि लगानी गर्ने बेला आएको छ । खर्च होइन लगानी भनौं, किनकि समर्थकलाई सुरक्षित महसुस गराउनुहुन्छ भने मात्र पुन: मैदान फर्केर खेल हेर्न आउनेछन् ।

टियु मैदानमा आज कतिले आफ्नै अघि हृदयविदारक दृश्य देखेको बताउँदै सामाजिक संजालमा लेखेका छन् । आखिर आफ्नो ज्यानमा जोखिममा हालेर मनोरंजन लिन को जान चाहन्छ र ? समयमै सचेत नहुने हो भने स-साना चिरा पर्न थालेको यो खम्बा पल्टिएर क्यान आफैंलाई थिच्न सक्छ, बेलैमा सहि कदम चालौं ।

सामाजिक संजालमा व्यवस्थापनको त्रुटीबारे असन्तुष्ट समर्थकहरुको भनाइ:

This is my personal experience from watching Janakpur Bolts vs. Biratnagar Kings at TU Cricket Ground today.

Here’s what happened:
(1/6)

— Mohit (@KharelMohit) November 30, 2024

Lost a part of a fan @CricketNep and @NPL. Even with tickets in hand, we faced unwarranted aggression from police officials, including B.B. Dhami, who irrationally pulled a 14 years old kid and never got a entry for the game. @CricketBadge@paras77 @NepalsRhinoArmy @SubasTheOne_ pic.twitter.com/pxXeYAAV2H

— Ranjan (@RanjanBhattar10) November 30, 2024

@paras77 @CricketNep Unless you Improve your crowd management and ticketing system, NPL will be a Killer tournament instead of developing Nepali cricket.

It's all meaningless if people aren't safe.

Mari mari bachiyo aja.

— बिइङ् (@Sandesh_Being) November 30, 2024

If you can’t manage the crowd, why sell tickets? You guys better ask for help- we Nefolis with big hearts, are ready to help much more than the ticket price! #outrageous #NPL @CricketNep @paras77 @KhaltiOfficial

— प्रतीक™ (@BeingPrateek1) November 30, 2024