सुबास हुमागाईं, काठमाडौं

नेपालका लागि घरेलु मैदानमा भइरहेको पहिलो एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय (ओडीआई) सिरिजमा चार खेलाडीले डेब्यु गरेका छन् । त्यसमध्य दुई बायाँ हाते खेलाडीको प्रदर्शन उत्कृष्ट रहेको छ । नेपालले अपेक्षित नतिजा हासिल गर्न नसकेपनि स्पिनर सुशन भारी र अलराउन्डर कुशल मल्लले प्रभावशाली प्रदर्शन गरेका छन् । संयोग नै मान्नुपर्छ, यी दुवै बायाँ हाते खेलाडीका प्रशिक्षक नेपाली क्रिकेटका लेजेन्ड शक्ति गौचन हुन् ।

शक्ति गौचन सायदै विश्वका एकमात्र खेलाडी हुनुपर्छ जसले ओडीआई डेब्यु खेल नै संन्यासको घोषणा गरे । नेपाली क्रिकेटमा डेढ दशक खेलाडीका रुपमा बिताएका शक्तिले नेपाली क्रिकेटको इतिहासकै पहिलो एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय (ओडीआई) खेल खेलेपछि अन्तर्राष्ट्रिय करीअरबाट बिदा लिएका थिए । क्रिकेटबाहेक सायदै केहि सोचेका उनले आफ्नो बाँकी जीवन क्रिकेटमा व्यतित गर्ने प्रष्ट पारेका थिए । उनले आफ्नो गृहनगरमै एकडेमी समेत संचालन गर्दै आएका छन् ।

नेदरल्यान्ड्सविरुद्ध उसकै घरेलु मैदानमा खेलिएको उक्त सिरिजको लागि टोलीको बिदाइका क्रममा शक्तिले मन्तव्य दिँदा भनेका थिए, ‘ मेरो स्थान लिने खेलाडी अब तयार भएका छन् । नेपालले पाएको ओडीआई मान्यता निरन्तरता दिने जिम्मेवारी अब आउने पिढीका खेलाडीसँग छ ।’ शक्तिले यसो भनिरहँदा सुशनको रुपमा नेपालले दिर्घकालिन समाधान आंकलन गर्न सकिन्छ ।

नेपालले बुधबार ओमानविरुद्ध आईसीसी विश्वकप लिग २ अन्तर्गत खेल खेल्दै घरेलु मैदानमा ओडीआई डेब्यु गर्यो । यससँगै टीयू मैदानले पनि ओडीआई मैदानको मान्यता प्राप्त गरेको थियो । उक्त खेलमा नेपालका सुशनले ओडीआई डेब्यु गरे । सुशनले डेब्युमा नै प्रभावशाली प्रदर्शन गरे तर नेपाललाई जितसम्म डोर्याउन भने अन्य खेलाडीको उत्तिकै साथ पाएनन् ।

दोस्रो खेलमा नेपालले अमेरिकाविरुद्ध कुशललाई पनि डेब्यु दियो । उनले ब्याटिङमा उत्कृष्ट अर्धशतक प्रहार गर्दै विश्व कीर्तिमान नै कायम गरे । सबैभन्दा कम उमेरमा ओडीआई अर्धशतक प्रहार गरेको उनले बलिङमा पनि प्रभाव जमाए । तेस्रो खेलमा ओमानविरुद्ध पराजित हुँदा पनि दुवैको प्रदर्शन राम्रै रहयो ।

अमेरिकाविरुद्ध जित हासिल गरेपछि आफ्ना दुई खेलाडीको डेब्युबारे सोध्दा शक्तिले मुस्कान छाड्दै भने,’ धेरै नै खुसी लागेको छ । एक प्रशिक्षकले आफ्नो खेलाडी देशको लागि खेलेको हेर्न पाउँदा आत्मसन्तुष्टि मिल्छ,’ उनले थपे, ‘ मैले खेलाडी जीवनबाट संन्यास लिँदा भनेको थिएँ कि अब मेरो लक्ष्य खेलाडी उत्पादन गर्नु हो । आज यी दुईको डेब्युले मलाई थप उर्जा मिलेको छ ।’

शक्तिले सुशन र कुशलको लागि लामो समय मिहिनेत गरेको प्रष्ट पारे । ‘सुशन र कुशल केहि महिनाको मिहिनेतले यहाँ सम्म आइपुगेका होइनन् । सुशनसँग पछिल्लो १२ वर्षदेखि म सँगै छु । कुशललाई पनि पछिल्लो ६ वर्षदेखि निरन्तर साथ लाग्दै आएको छु । दुवै खेलाडीले निकै मिहिनेत गरे र यहाँसम्म आइपुगे । तर यो मात्र सुरुवात हो । यसैलाई निरन्तरता दिनका लागि म अझैपनि लागिरहने छु,’ उनले भने ।

शक्तिले सुशन र कुशलको आगमनले आफूमा अझै उर्जा थपिएको बताए । ‘ मैले प्रशिक्षण गर्न सुरु गरेपछि कम्तिमा २-३ खेलाडी राष्ट्रिय टोलीका लागि दिन सकूँ भन्ने सोचेको थिएँ । तर जुन किसिमको सफलता हात पारेको छु, आशा छ २० खेलाडी देशका लागि दिन सकूँ । जोश र जाँगर बढेको छ । उत्तिकै मिहिनेत पनि गर्नेछु,’ आफ्नो जमानाका उम्दा खेलाडी शक्तिले थपे ।

शक्तिले सुशनका लागि आफूले तुलनात्मक धेरै मिहिनेत गर्नु नपरेको बताए । ‘ सुशन पहिला देखि नै प्राविधिक रुपमा निपुण थियो । उसको स्किल थियो तर त्यसमा थप निखार ल्याउन जरुरि थियो । मैले मेन्टरका रुपमा उसको साथ बसेर उसमा निखार ल्याउने कार्य गरें । सुशनले म सँग पनि खेलेको छ । उ ढिलो चाँडो यस स्थानमा आउंछ भन्ने विश्वास थियो,’ उनले थपे ।

यता कुशलका लागि भने पछिल्लो एक वर्ष निकै मिहिनेत गर्नुपरेको शक्तिले बताए । अघिल्लो पटक यू-१९ टोलीमा पर्न कठिन उनलाई यहाँसम्म आउन समय खर्चेका थिए । ‘कुशलका लागि निकै मिहिनेत गर्यौं । उसमा प्रतिभा देखेपनि खेलका लागि तयार पार्न निकै मिहिनेत गर्नुपर्यो । अघिल्लो वर्ष यू-१९ को क्याम्पमा उसले धेरै कुरा सिक्यो । फिटनेसमा थप जोड लगाएपछि मात्र अन्तिम टोलीमा पर्न सकिन्छ भने त्यहाँ उसले राम्रोसँग बुझ्यो । त्यसपछि विशेष योजना लिएर आयौं ।’

‘ एक समय ९० केजी तौल पुगेको उसले केहि सातामा १० केजी घटाएर सेपमा आयो । प्राविधिक पक्षमा उसको बलियो र कमजोर पक्ष पहिल्याएर अगाडी बढ्यौं । डाइट प्लान अनुसार खानपिन र फिटनेसमा पनि ध्यान दिएपछि चुस्त देखिन थाल्यो । मानसिक रुपमा पनि आत्मविश्वास बढाउन थाल्यौं,’ उनले थपे, ‘ आफ्नो तर्फबाट सक्दो प्रयास गरें र उसले पनि सोहि अनुसार साथ दियो । टिमवर्कको नतिजा मान्नुपर्छ जो आज यस स्थानमा पुगेको छ ।’

शक्तिले सुशन र कुशल पनि आफूजस्तै बायाँ हाते हुनु मात्र एक संयोग रहेको बताए । ‘ यो त् संयोग नै भन्छु कि हामी सबै बायाँ हाते छौँ । भवनले जुराएको बन्नुपर्छ,’ उनले थपे ।

सुशन र कुशलबाट उत्कृष्ट प्रदर्शन पाएपछि उत्साहित शक्तिले लामो समयदेखि प्रशिक्षण दिंदै आएका छन् । उनले यसै वर्ष मात्र आफ्नो बुबाको स्मृतिमा प्रतियोगिता आयोजना गरेर केहि प्रतिभा पहिचान गरेका छन् । आफ्नै एकडेमी समेत रहेको शक्तिले त्यहाँ नियमित प्रशिक्षण दिंदै आएका छन् ।

शक्तिले आउने दिनमा यसलाई अझै वृहत बनाउने योजना रहेको बताए । ‘उत्कृष्ट खेलाडी उत्पादन गर्न समय लाग्छ । प्रतिभा खोज्ने र उनीहरुलाई वातावरण दिने हाम्रो काम हो । सबै सफल हुन्छ भन्ने पनि छैन । सुशनलाई १२, कुशललाई ६ वर्ष लागेको छ । आजको भोली नतिजा आउने होइन,’ उनले भने, ‘ अहिले ओडीआई खेल्ने खेलाडी उत्पादन गरेका छौँ । अब टेस्ट खेल्ने लक्ष्य राखेका कारण त्यसै स्तरको खेलाडी हामीसँग हुनुपर्छ । त्यसका लागि सदाझैं म लागिरहनेछु ।’

कुशलले यसअघि आश्विनमा पहिलो पटक राष्ट्रिय टोलीमा स्थान बनाएपछि उनको बारेमा लेखिएको लेख ‘कुशल’ करामत पढ्दै उनीबारे विस्तृत रुपमा जान्नुहोस्