कप्तान कथन

गणेश थापा, पूर्वकप्तान – राष्ट्रिय फुटबल टोली

मेरो जन्म २०१६ सालमा भएको हो । केही सिक्ने उमेर पुगेदेखि नै फुटबल खेलियो । खुट्टाले हानेर खेलियो, कहिले झुम्रो कोचेको डल्लोलाई कहिले भकुण्डो जस्तो देखिने रबर वा अन्य वस्तुलाई । हो हामीले सुरुवाती दिनमा खेल्ने फुटबल त्यस्तै थिए । अहिले जस्तो खेल्न मन लाग्यो कि कहाँ उपलब्ध हुन्थ्यो र फुटबल ।

बाटोमा खेलियो । खाली ठाउँ जहाँ भेटियो, त्यहीँ खेलियो । सानोमा त खाली खुट्टा नै खेलियो । अलि ठूलो भएपछि कपडाको जुत्ता लगाउन थालियो । साना हुँदा बुट त देखिएन । मैले फुटबल बुट देखेकै अलि ठूलै भएपछि हो । हेटौँडामा एउटा साथीले भारतबाट ल्याएको थियो, त्यहि बेला पहिलो पटक बुट दर्शन भयो । तर, बुट नदेख्दा र नलाउँदैमा खेलाडी भने कमजोर थिइन, राम्रै खेल्थ्येँ । बुवाले निकै खेल्न निकै सहयोग र समर्थन गर्नु भयो । सधैँ हौसला दिनुहुन्थ्यो । जे गरे पनि पहिलो हुनुपर्छ भन्नु हुन्थ्यो । उहाँका ति भनाइ आजसम्म मनमा ताजै छन् ।

सुरुमा गाउँ टोलमा खेलियो । त्यसपछि स्कुल स्तरमा । जिल्ला, अञ्चल हुँदै १७ वर्षको हुँदा त राष्ट्रिय टोलीबाटै खेल्न थालेको थिएँ । सन् १९७८ मा होला, त्यो बेला राष्ट्रिय टोली भन्ने हुँदैन थियो, नेपाल ११ भनेर टोली बनाइएको थियो । भारतीय क्लब मोहन बगानसँगको मैत्रीपूर्ण खेलबाट डेब्यु गरेँ । त्यसपछि आगा खाँ गोल्ड कप खेल्न बंगलादेश जाने मौका पाएँ ।

त्यसपछि राष्ट्रिय टोलीबाट लगातार खेलेँ । क्लबमा चाहिँ सुरुमा संकटा, त्यसपछि एनआरटी, फ्रेण्डस क्लब अनि आरएनएसीबाट पनि खेलेँ । घरेलु लिगमा सबै भन्दा धेरै चाहिँ फ्रेण्डस्बाटै खेलेँ । यस्तै विदेशीका क्लबबाट पनि खेलेँ । बंगलादेशको प्रसिद्ध क्लब मोहमण्ड तथा भारतीय क्लबबाट पनि खेलेँ ।

मेरो पोजिसन स्ट्राइकरको थियो । त्यसैले धेरै गोल गरियो । हेड राम्रो थियो, भली पनि राम्रो थियो । त्यसको प्रभाव परेको हुन सक्छ, अहिले पनि धेरैले मन पर्ने खेलाडीको रुपमा मेरो नाम लिँदा खुशी लाग्छ । मलाई चाहिँ नेपालका मणि शाह तथा विदेशी खेलाडीमा म्याराडोना बढी मन परे ।

मणि राम्रा खेलाडी हुन् । उनी अलि होचा भए पनि फुटवर्क राम्रो थियो । हामी मैदानमा निकै तालमेलका साथ खेल्थ्यौँ । धेरै रमाइला क्षण बिताइयो ।
गोल त धेरै गरियो । पाकिस्तानमा भएको खेलको क्रममा चीनको राष्ट्रिय लिगमा दोस्रो भएको स्याङ्गडोङ्ग क्लबलाई नेपालले हराएको थियो । त्यसमा मैले गोल गरेको थिएँ । सेन्टरबाटै लगेर गरेको गोलको अहिले पनि सम्झना आउँछ । सायद यो सन् १९८३ तिरको कुरो हुनु पर्छ ।

राष्ट्रिय टोलीको कप्तानी गर्दाका दिनले सधैं गौरवान्वित तुल्याउँछ । सन् १९८५ देखि १९९० सम्म कप्तानको भूमिका निभाएँ । खेलाडी मात्रै हुनु र कप्तान हुनुमा अवश्य फरक हुने नै भयो । तर नेतृत्व गर्ने क्षमता रहेकाले सजिलै आफ्नो भूमिका निभाएँ । खेलाडी, प्रशिक्षक र पदाधिकारीबिच पुलको काम गरियो । टिम स्पिरिट कम हुन दिइन । सम्झिँदा रमाइलो लाग्छ । रुपकराज शर्मा दाइको कप्तानीमा खेलेको र उहाँ पछि मैले कप्तानको जिम्मा पाएकाले उहाँको प्रभाव ममा पनि थियो ।

नेपालमा आधुनिक फुटबलको सुरुवात हुँदा कै बेला टोलीबाट खेल्ने मौका पाएँ । जर्मन प्रशिक्षक रुडी गुडन्डोर्फले नेपाली फुटबलमा आधुनिक फुटबलको स्वाद पस्किएका हुन् । हामी त उनीसँग निकै डराउँथ्यौँ । धेरै सिक्ने मौका पनि पायौँ । अहिले पनि उनैले बसालेको जगमा त छ, नेपाली फुटबल । त्यसरी नडराएको भए वा नसिकेको भए कहाँ उत्कृष्ट खेलाडी हुन सकिन्थ्यो र ? विसं २०३५ मा सर्वोत्कृष्ट खेलाडी बनेर राखेपबाट एक तोला सुन पनि कहाँ पाउँथेँ होला र ?

मेरो जीवन फुटबलबाट सुरु भयो र अहिलेसम्म पनि त्यसकै सेरोफेरोमा घुमिरहेको छ । पहिले खेलाडी, त्यसपछि टोलीको कप्तानीको जिम्मेवारी । अनि पछि आएर व्यवस्थापकको रुपमा पनि काम गरेँ । बाहिर जे–जस्ता कुरा गरिए पनि मैले गरेको काममा मलाई कुनै गुनासो र पछुतो छैन । परिबन्धमा परेर प्रतिबन्ध लाग्यो, त्यसको भने दुःख छ । तर फुटबलका लागि जे गरेँ त्यसलाई सम्झिँदा जहिले खुशी नै लाग्छ ।

नेपाली फुटबललाई आवश्यक आधारभूत विषय तयार नै छन्, अहिलेको आवश्यकता भनेको त्यसलाई थप राम्रो बनाउने मात्रै हो । राम्रा खेलाडी छन् । मैदान खेल्दा तनावको बेला अलि रिस पनि उठ्दो रहेछ, मेरो अनुभवले सिकाएको हो । त्यसलाई नियन्त्रण गर्न सके राम्रो हुने रहेछ । अहिलेका खेलाडीले पनि यो कुरामा ध्यान दिनु पर्छ ।

म सारो रिसाउँथेँ, रुपक दाइले मलाई सम्झाउनु भयो, त्यसपछि रिस कन्ट्रोल गर्न सिकें, अनि पो टोलीलाई राम्रो बनाउन सकियो । अहिले पनि टिम स्प्रिट भयो र भएका सुविधाको विस्तार गर्न सकियो भने नेपाली फुटबलको भविष्य राम्रो देखिन्छ । तर त्यसका लागि गर्नु पर्ने सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरो भनेको खेलमा राजनीति पस्न दिनु हुँदैन । अनि विकास त हुँदै जान्छ ।

साभार– फुटबलर्स मिसन टुगेदर्सले प्रकाशित गरेको फुटबलरको समर्पण फुटबलरलाई नामक स्मारिकाबाट गरिएको हो । मिसनसँग हाम्रो खेलकुद डटकमले अनलाइन सहकार्य गरेकाले आउने दिनमा स्मारिकामा रहेका अन्य लेख क्रमश: प्रकाशित हुनेछ ।

समर्पण फुटबलरका अन्य लेखहरु :

नेपालमा फुटबलको उदय

जति खेलियो कप्तानी नै गरियो

मनबाट देशको माया कहिल्यै टाढा गएन