कप्तान कथन

मीरा चौधरी – पूर्व कप्तान, राष्ट्रिय महिला फुटबल टोली

फुटबल खेलाडीका रुपमा मेरो उदय २०४० सालमा पोखरामा भएको दोस्रो राष्ट्रिय खेलकुदबाट भएको थियो । हुन त त्यसअघि विद्यालयस्तरीय वीरेन्द्र सिल्डमा खेल्थेँ नै । तर, विद्यालय जीवनमा धेरै समय भलिबल खेलेर बित्यो ।

वीरगन्जको श्रीपुरमा जन्मिएकी म, परिवारबाट पनि खेल्ने हौसला नै मिलेको थियो । बुबा वीरेन्द्र चौधरी पत्रकार मात्र नभएर राजनीतिमा पनि सक्रिय हुनुहुन्थ्यो । उहाँले पहिलो राष्ट्रिय खेलकुदमा समेत मलाई खेलाउने प्रयास गर्नुभयो । त्यसबेला र अहिेको समाज हेर्दा आफूलाई गर्व लाग्छ । म त खेलकुद चेतनाले सजिएका पिताकी छोरी पो रहेछु । त्यसैले होला खेलमा लाग्न संघर्ष पनि गर्नपरेन ।

हुन त पहिलो राष्ट्रिय खेलकुदमा नै नारायणी अन्चलबाट मेरो प्रतिनिधित्व हुनुपर्ने । तर, वीरगन्जमा महिला फुटबलको टोली त के खेलाडी समेत थिएनन् । टोलमा दाईहरुसँग मिलेर फुटबल खेल्ने रहर पूरा गर्थेँ म । टोली नै नभएका कारण छनोट पनि भएन । बुबाको मलाई राष्ट्रिय खेलकुदमा खेलाउने पहिलो प्रयास पूरा नभए पनि दोस्रोमा सफल भएँ ।

तेस्रो राष्ट्रिय खेलकुदपछि म राष्ट्रिय टोलीमा छानिएँ । अनि सन् १९८९ मा कमला हिराचनको नेतृत्वमा हङकङमा गएर खेलें पनि । फिलिपिन्समा आयोजित १२ औं एसियन कपमा आफ्नै नेतृत्वमा खेल्न पनि गएँ । २०४९/५० मा राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्मा सहायक प्रशिक्षकमा रुपमा काम गरेँ ।

तर किन हो प्रहरी सेवाको मोहले तान्यो । आठौं राष्ट्रिय महिला फुटबल प्रतियोगिताका लागि त प्रहरीको टोली बनाएरै भाग लिइयो । पहिलो पनि भयौं । मेरै टोलीका समकक्षी किरण राणा र किरण बज्राचार्य समेत प्रहरी सेवामै त्यो पनि एकै ब्याचमा भर्ना भएका कारण हामीलाई प्रहरीको टोली बनाउन सजिलो पनि भयो ।

सुरुवाती दिनमा हामी रहरका लागि खेल्थ्यौं । अनि खल्ने जाँगर पनि थियो , मिडफिल्डमा खेल्दा उत्साह झन् बढ्थ्यो । फुटबलप्रति हाम्रो आकर्षण नमरोस् भन्नेमा पनि चिन्तित थियौंँ, हामी दौँतरीहरु । नत्र कुनै बेला यो खेल नै लोप भइसक्थ्यो कि भन्ने जस्तो पनि लाग्छ । त्यही भएका कारण साथीभाई मिलेर विभिन्न अञ्चलको टोली बनाउँथ्यौं, रकम उठाउँथ्यौं अनि प्रतियोगिता नै आयोजना गर्थ्यौं । यस्तो थियो, फुटबलप्रतिको हाम्रो लगाव ।

हाम्रो समयमा राष्ट्रिय टोलीमा समान्यतया एक डेढ महिना मात्र बन्द प्रशिक्षणमा राखिन्थ्यो । त्यही पनि हामी पूरा आत्मविश्वासका साथ मैदानमा उत्रन्थ्यौं नै । मलाई लाग्छ, त्यो समयको महिला फुटबलको अवस्थालाई हेर्दा त्यो पनि ठूलै कुरा हो भन्ने जस्तो लाग्छ । अहिले महिला फुटबल टोलीका प्रतियोगिताहरुको संख्या उल्लेखनीय छ ।

नेपाल प्रहरी, शसस्त्र प्रहरी र सेनाले फुटबलाई बचाउन हरसम्भव कोसिस गरिरेकै छन् । खेलाडी जोगाइराखेका छन् । क्लबस्तरमा पनि केहीले प्रयास गरेकै हुन् । तर टोली बनाएर राख्न भने सफल भएनन् । विद्यालयस्तरमा पनि अहिले व्यापक रुपमा महिला फुटबल खेलिन्छ । महिला फुटबलको सुन्दर भविष्यका लागि यो राम्रो लक्षण हो ।

महिला लिगलाई अलि व्यवस्थित र सुविधासम्पन्न बनाउनेतिर सम्बन्धित निकायले ध्यान त दिनैपर्छ । जति अनुभव सँगाल्न सक्यो, त्यो खेलाडी त्यति नै निखारिँदै पनि जान्छ । अहिले अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा हाम्रो उपस्थिति देखावटी मात्र छ । यसलाई प्रतिस्पर्धात्मक बनाउनुपर्छै । त्यसका लागि विद्यालयले मात्र होइन, सम्बन्धित निकायले समेत एकेडेमी नै सञ्चालनमा ल्याउनुपर्छ । कमसे कम खेलेर खाने वातावरण भने बन्नै पर्छ । यसका लागि दीर्घकालीन योजना भने अति आवश्यकछ ।

हाम्रो समयमा लगावले अभावलाई बिर्सायो । तर, सधैँ त्यसरी खेल चल्न सक्दैन । अहिलेका केटाकेटीमा लवागमै कमी छ कि भन्ने जस्तो लाग्छ । तर, समय नै परिवर्तन भएसकेको छ । हामी आत्मादेखि खेल्थ्यौं । खेल्ने ‘जिल’ बलियो थियो । मैले २०११/११ तिर एएफसी यू १६ र यू १९ तथा बंगलादेशमा भएको ओलम्पिक छनोट खेलमा म्याच कमिस्नर भएर पनि काम गरेँ । नेपालबाट विदेशी भूमिमा म्याच कमिस्नरको भूमिका निभाउने म नै पहिलो नेपाली महिला पनि हुँ । यस्ता उपलब्धिले गौरवान्वित तुल्याउँछ नै ।

खेलाडी जीवनमा सधैँ टोलीले जित्दा अति खुसी लाग्थ्यो । आफूले गोल हानेको खेल हार्दा भने अति दुःख लाग्थ्यो । म अहिले प्रहरी उपरीक्षक छु । यो पेसामा पनि सफल नै छु जस्तो लाग्छ । सम्भवतः सफल प्रहरी बन्न मलाई फुटबलले नै अभिप्रेरित गरेको हो जस्तो लाग्छ । किनकि यो दुवै विषयमा सफल हन बलियो टोली नै चाहिन्छ ।

साभार– फुटबलर्स मिसन टुगेदर्सले प्रकाशित गरेको फुटबलरको समर्पण फुटबलरलाई नामक स्मारिकाबाट गरिएको हो । मिसनसँग हाम्रो खेलकुद डटकमले अनलाइन सहकार्य गरेकाले आउने दिनमा स्मारिकामा रहेका अन्य लेख क्रमश: प्रकाशित हुनेछ ।

समर्पण फुटबलरका अन्य लेखहरु :

गणेश थापा – ‘फुटबलप्रति कुनै गुनासो छैन’

बाबुराम पुन – ‘मनबाट देशको माया कहिल्यै टाढा गएन’

अच्युतकृष्ण खरेल- ‘जति खेलियो कप्तानी नै गरियो’

राजुकाजी शाक्य – ‘रगत मै बगेको छ, फुटबल’

दीपक अमात्य – ‘जहाँ बसे पनि चिन्ता नेपाली फुटबलकै’

उपेन्द्रमान सिंह – ‘फुटबल बाहेक केही जानिन’

बालगोपाल महर्जन – ‘खेलाडी जीवनभन्दा प्रशिक्षक बन्न कठिन’

हरि खड्का- ‘फुटबलको नशाले कहिल्यै छोड्दैन’

राकेश श्रेष्ठ – ‘नेपालका लागि खेल्नु नै अमूल्य कमाइ’

अनिल गुरुङ -‘फुटबलबाट नाम र दाम दुवै कमाए’

विराज महर्जन – ‘फुटबलले जीवन बुझायो’

रमा सिंह – ‘नियम बनेपछि सारी लगाएरै फुटबल खेलौंला’

कमला हिराचन – ‘बेस्सरी बल हान्न सक्ने टोलीमा छानिन्थ्यो’